علی شجاعی صائین، مدیر اداره کتاب وزارت ارشاد روز گذشته در گفتگو با مهر گفت: «تا زمانی که بستر‌ها و راهکارهای قانونی فراهم نشود و به یک اجماع نرسیم، وضعیت کنونی ممیزی بیشتر به نفع صنعت نشر است تا هر وضعیت دیگری». علی شجاعی صائین در خصوص مذاکره با نهادهایی مثل قوه قضاییه پیرامون مسئله ممیزی نیز گفت: با بعضی نهاد‌ها صحبت شده، ولی به نظرم برای تغییر در شکل ممیزی کتاب خیلی زود است.
وی در ادامه افزود: «گروهی درباره ممیزی بزرگ‌نمایی می‌کنند و احتمالا بعضی افراد هم نگاه سیاسی دارند با دولت خاصی هم مسأله ندارند، با کلیت نظام مسأله دارند. اصل ممیزی پذیرفته شده است. برای مثال در حوزه مطبوعات ما ممیزی بعد از چاپ داریم، درحوزه‌هایی مانند کتاب ممیزی قبل از انتشار داریم که ماهیتا با هم فرقی ندارند. به‌طورکلی رسانه‌ها باید پاسخ‌گو باشند. مگر این‌که ما بگوییم، اساسا بحث ممیزی را قبول نداریم؛ چه قبل از چاپ، چه بعد از آن.»
ناامیدی نویسندگان از دولت
وضعیت ممیزی کتاب اما همچنان یکی از معضلات بزرگ اهالی قلم در ایران به شمار می‌رود. یکی از نویسندگانی که وضعیت کتابش در هفته‌های اخیر به چالش تبدیل شده، محمود دولت آبادی است. سالهاست رمان‌های «زوال کلنل» و «طریق بسمل شدن» این نویسنده صاحب نام در انتظار دریافت مجوز نشر به سر می‌برند. با روی کار آمدن دولت یازدهم و با توجه به وعده‌های حسن روحانی و علی جنتی در حوزه فرهنگ، دولت آبادی امیدوار بود که مجوز چاپ کتاب‌هایش، صادر شود اما حال با گذشت بیش از یکسال از فعالیت‌های دولت، این امیدواری به ناامیدی تبدیل شده است.
چندی پیش در خبری به نقل از یکی از مدیران اداره کتاب گفته شد رمان «کلنل» پس از بررسی در جلسه هیأت نظارت بر ضوابط چاپ و نشر کتاب نتوانسته مجوز نشر بگیرد و دوباره از انتشار بازمانده است.
در پی انتشار این خبر، علی شجاعی صائین، مدیر دفتر توسعه کتاب و کتاب‌خوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در گفت‌وگو با ایسنا این نظر را رد کرد و گفت: اداره کتاب نظر خودش را به معاونت فرهنگی اعلام کرده است و حرف جدیدی در این زمینه نداریم. دیگر باید معاونت فرهنگی درباره کتاب اظهارنظر کند که هنوز چیزی اعلام نشده است.
همچنین محمدعلی مهدوی راد، رییس و سخن‌گوی هیأت نظارت بر ضوابط چاپ و نشر کتاب، در اواخر مردادماه اعلام کرد، موضوع انتشار این کتاب در جلسات آن‌ها مطرح نشده است.
رمان «کلنل» در ایران با نام «زوال کلنل» در سال ۸۷ از سوی نشر چشمه برای کسب مجوز نشر ارائه شده بود و در دولت جدید هم دوباره به اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه شده است. این کتاب آبان‌ماه سال ۹۲ برنده جایزه «یان می‌خالسکی» ۲۰۱۳ سوییس شد. دولت‌آبادی همچنین با نسخه ترجمه این رمان نامزد جایزه ادبی آمریکا برای بهترین کتاب ترجمه به زبان انگلیسی بود و نامش در فهرست نامزدهای اولیه جایزه بوکر آسیا نیز قرار گرفت.
به راه عشق گام نهادیم
محمود دولت‌آبادی در نشستی که ۲۵ آبان‌ماه به‌مناسبت هفته کتاب در بنیاد شعر و ادبیات داستانی برگزار شد، با توجه به این‌که سیدعباس صالحی – معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – هم در این مراسم حضور داشت، به موضوعات مطرح‌شده چند وقت اخیر درباره انتشار آثارش اشاره کرد و گفت: من اهل گله نیستم. به راه عشق گام نهادیم و آمدیم و می‌رویم. اما من ۳۰ سال است که در اینجامعه زندگی و کار می‌کنم. من به این سرزمین تعلق دارم. من عاشق کشورم هستم. رمز اصلی این است. با این حال، در تمام مدتی که خانه‌نشین بوده‌ام در میان تمام مقامات فرهنگی تنها با سه نفر صحبت داشته‌ام. یکی از آن‌ها جواد فریدزاده اهل خراسان بود که با او گفت‌و‌گویی دوستانه داشتیم. یکی آقای درّی بود که رفتارش دوستانه نبود و سومین شخص آقای صالحی بود و هست که به اعتبار منش و عرق خراسانی بودن، یک جلسه گفت‌و‌گوی دوستانه داشته‌ایم.
دولت‌آبادی ادامه داد: الان هم گله نمی‌کنم که سالهاست حقوق مدنی و انسانی من زیر پا له شده است. حق کار، بازنشستگی، بیمه نشر آثار، حق پیگیری سرقت آثار من در سینما و تلویزیون زیر پا له شده است و در مسیر این زیر پا له‌شده‌ها سه بار سه کشور مهم دنیا از من دعوت رسمی کردند تا بروم و با زن و بچه در آن‌جا زندگی کنم، اما از آن‌ها تشکر کردم و نرفتم.
نویسنده «کلیدر» اظهار کرد: زمانی در این مملکت جنگ بود. من برای گرفتن مجوز انتشار آثارم به وزارت ارشاد رفتم. فردی که آن‌جا بود من را تهدید کرد. من به او گفتم فکر نکن با این تهدید‌ها من از این مملکت می‌روم و در کافه‌های پاریس می‌نشینم و به شما فحش می‌دهم. ما دو خط موازی هستیم که هیچ‌گاه به هم نمی‌رسیم. زمان مشخص خواهد کرد که چه کسی وقتی موشک‌باران صدام به تهران برسد در این شهر می‌ماند. گذشت و موشک‌باران صدام به تهران رسید و من در زمان موشک‌باران با زن و سه بچه‌ام در تهران ماندم اما نمی‌دانم آن فرد ماند یا رفت.
وی در ادامه گفت: این روز‌ها از مشهد به من خبر داده‌اند که این کتاب (زوال کلنل) در افغانستان چاپ شده و به مشهد آمده است و دیگری می‌گوید این کتاب به شیراز رسیده است. الان هم می‌گویم این کتاب اعتبار ملی ماست. آثار ادبی اعتبار ملی ماست. من از شما انتظار دارم جلو این نقض حقوق معنوی مرا بگیرید. این دیگر آبروی معنوی من است نه مادی. دسیسه‌ای است که می‌خواهد مرا خراب کند، اما کوه را نمی‌توان خراب کرد.
خالق «جای خالی سلوچ» گفت: من از دل کویر ایران سلسله جبال پدید آورده‌ام. دل کوه می‌تواند معدن جواهر باشد. آن را می‌شود کشف کرد، اما نمی‌توان خرابش کرد.
سخنان دولت آبادی شاید حرف دل بسیاری از نویسندگان و مترجمان ایران باشد. بسیاری از کسانی که آثار ادبیشان در اداره فرهنگ و ارشاد منتظر مجوزند و یا ناچار آثارشان را به صورت پی دی اف و در فضای مجازی منتشر کرده‌اند. آنچه بیشتر جای تاسف دارد که قدر این نویسندگان و مترجمان را دولتمردان کشور نمی‌دانند اما دیگر کشور‌ها با دقت در آثار آن‌ها، عمق کار حرفه‌ای آنان را فهمیده و ارج می‌نهند.
در همین راستا گفتی است شامگاه ۲۶ آبان‌ماه نشان شوالیه هنر و ادب فرانسه توسط برونو فوشه – سفیر فرانسه در ایران – در محل رزیدانس سفارت فرانسه در تهران به محمود دولت‌آبادی – نویسنده پیشکسوت ایرانی – اهدا شد.
قابل ذکر است نشان شوالیه هنر و ادب فرانسه پیش‌تر به هنرمندان ایرانی دیگری همچون شهرام ناظری، محمدرضا شجریان، رضا سیدحسینی، محمدعلی سپانلو، عباس کیارستمی، لیلا حاتمی، پری صابری، لیلی گلستان، جلال ستاری، داریوش مهرجویی و کامبیز درمبخش اهدا شده است.
