هفته کتاب امسال از ۲۴شنبه، آبان تا ۱ آذر در سراسر ایران برگزار خواهد شد. برزین ضرغامی، دبیر بیست و دومین هفته کتاب در نشستی که روز دوشنبه ۱۹ آبان در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران برگزار شد شعار اصلی کتاب هفته را «ترویج کتاب، ترویج امید» دانست و در پاسخ به پرسش خبرنگاران مبنی بر اینکه چقدر برای برگزاری هفته کتاب خرج شده اظهار داشت: «این بودجه آنقدر ناچیز است که حتی گفتن هم ندارد. در واقع همه وزارتخانه و سازمان‌هایی که با ما همکاری کرده‌اند خودشان برای اجرای برنامه‌ها هزینه کرده‌اند.»
او در بخشی از سخنانش گفت که امسال در راستای کم کردن تصدی دولت در امور، برگزاری هفته کتاب به اداره ارشاد تهران واگذار شده و در پاسخ به پرسش خبرنگار خبرآنلاین، که با توجه به اجرای این برنامه توسط اداره ارشاد، چطور هدف کم کردن تصدی دولت محقق شده است اظهار داشت: «شاید درست‌تر این باشد که بگوییم ما سعی کرده‌ایم همه استان‌ها را برای برگزاری هفته کتاب درگیر کنیم.»
ضرغامی همچنین گفت که بیش از ۴۰ نهاد، سازمان و وزارتخانه در برگزاری هفته کتاب مشارکت دارند که با احتساب مجموعه‌های ان‌ها و بخش‌های غیردولتی، تعداد سازمان‌ها، مراکز و وزارتخانه‌های مشارکت کننده در هفته کتاب به بیش از ۲۰۰ واحد خواهد رسید.»
او تاکید کرد: «قرار نیست وزارت ارشاد در هفته کتاب، هم سیاست‌گذار باشد و هم مجری آن و بر همین اساس امسال تصمیم گرفته شد که وزارت ارشاد از تصدی‌گری خود در این امور کم و اختیار این امور را به استان‌ها تفویض کند.»
وضعیت نامساعد کتابخوانی در کشور
از سوی دیگر نشست خبری اعلام برنامه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای بیست و دومین هفته کتاب ایران و همچنین نشست خبری دومین جشنواره دوسالانه بین المللی کارتون کتاب به طور مشترک با حضور محمد اللهیاری فومنی دبیر ستاد هفته کتاب نهاد و معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی این نهاد و مسعود شجاعی طباطبایی دبیر جشنواره کارتون کتاب روز گذشته ۲۰ آبان در ساختمان مرکزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.
مختارپور در این نشست گفت: اگر کار بشود، آمار داده بشود و در نهایت در شرایط تغییری پیش نیاید، معلوم است که یک جای کار می‌لنگد. در دوره جدید نهاد کتابخانه‌ها، نیازمند انتقادات و پیشنهاد اصحاب فرهنگ به ویژه اهالی کتاب در رسانه‌ها هستیم. وی در ادامه با اشاره به نشستی که در اولین روز هفته کتاب با خبرنگاران و اهالی رسانه دارد اشاره و افزود: در این جلسه با دلایل و مدرک خواهم گفت که وضع مطالعه در کشور، اصلا خوب نیست. یقین دارم که این وضع خوب نیست؛ به شهادت میزان مراجعه به کتابخانه‌ها، به شهادت عدم غلبه گفتمان کتاب و کتابخوانی و در رسانه‌ها، دستگاه‌ها و مدیران و…
در حالی هفته کتاب در آستانه برگزاری قرار دارد که همانطور که مختارپور اعلام کرده است آمار کتابخوانی در ایران بسیار پایین است. عدم برنامه ریزی دولت و بالا رفتن هزینه خانواده‌ها باعث شده هم ضرورت کتابخوانی در خانواده‌ها نادیده گرفته شود و هم کتاب به دلیل هزینه‌های بالای معیشت از سبد خرید خانوار‌ها حذف شود.
۱۴ دقیقه مطالعه در روز
پیرامون سرانه مطالعه ایرانیان آمارهای متعددی گفته می‌شود و اندازه‌های اعلام شده از ۲ دقیقه تا ۷۶ دقیقه متغیر است. یکی از تحقیقات آماری انجام شده در زمینه سرانه مطالعه با عنوان کتابخانه‌های عمومی و سرانه مطالعه سعی کرده است بر اساس آمار امانت، عضویت و دیگر شاخص‌های کتابخانه‌ای تخمینی از میزان سرانه مطالعه در ایران انجام دهد. این پژوهش به رابطه زیر میان سرانه مطالعه و میزان امانت از کتابخانه‌های عمومی رسده است.
بر این اساس و بر اساس آمار امانت کتاب از کتابخانه‌های عمومی کشور چیزی نزدیک به ۱۴ دقیقه در روز بوده است که شامل انواع مطالعه (کتاب، روزنامه، ادعیه و…) می‌شود. یافته‌های پژوهش دیگری که توسط «شورای فرهنگ عمومی» و با عنوان «وضعیت گذران وقت مردم شهری و روستایی کل کشور» در سال ۱۳۹۰ به صورت گذران وقت انجام شده است به تخمین این پژوهش نزدیک است. بر اساس یافته‌های این تحقیق میزان زمان اختصاص داده شده توسط به مطالعه در میان ۱۲ دقیقه است (این زمان شامل مطالعه کتاب، روزنامه، ادعیه و…) است.
کار‌شناسان معتقدند یکی از عوامل کاهش مطالعه در ایران سانسور و سیاست‌های فرهنگی دولت عنوان می‌شود سانسور کتاب در موارد سیاسی، مذهبی و جنسی صورت می‌پذیرد. نمونه سانسور جنسی درخواست حذف «سینه» از جمله «دست رد به سینه‌اش زده‌بود» است. سانسور جلوی اظهار نظر خلاق و آزادانه را می‌گیرد و بدین صورت با بسته‌شدن زبان، زبان ذهن نیز بسته می‌شود.
از سوی دیگر ناشران نیز در ایران با مشکلات زیادی روبرو هستند که این مشکلات در چند سال اخیر به اوج خود رسیده و زنگ خطر مهمی را در عرصه فرهنگ کشور به صدا درآورده است. ممیزی، مخاطب محدود، قیمت بالا و هزینه سنگین نشر، تحریم‌های اقتصادی و عدم وجود سیاست‌های حمایتی از سوی وزارت ارشاد، همه و همه از عواملی بوده که برای ناشران مشکلاتی را پدید آورده است. پیرو این مساله، تیراژ کتاب در ایران در سال‌های اخیر بسیار کاهش یافته به طوری که تیراژ کتاب از ۳۰۰۰ نسخه در دهه ۵۰ و ۶۰ خورشیدی با وجود دوبرابر شدن جمعیت به ۵۰۰ عدد در دهه ۹۰ رسیده‌است.
در پایان گفتنی است هفته کتاب مجموعه مراسمی است که از سال ۱۳۷۲ هر ساله بین روزهای ۱۰ تا ۲۴ آبان به ابتکار و هدایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ترویج کتاب و کتابخوانی برگزار می‌شود. وزارت فرهنگ و آموزش عالی، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، سازمان تبلیغات اسلامی، هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی، جهاد دانشگاهی، کانون فرهنگی و هنری مساجد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مؤسسه خانه کتاب و تشکل‌های صنفی با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم همکاری دارند.
