عدم حمایت از صنایع دستی کشور

روشنک آسترکی

بهمن نامور مطلق‌، معاون سازمان میراث فرهنگی‌، گردشگری و صنایع دستی روز گذشته در گفتگو با ایسنا پیرامون مشکلاتی که صنایع دستی ایران امروزه از آن رنج می‌برد گفته است. یکی از بزرگ‌ترین معضلات صنایع دستی ایران علارقم گونه گونی و قدمتی که دارد، سیل ورود کالاهای چینی به کشور و اشغال بازار صنایع دستی ایرانی است. نامور مطلق پیرامون این موضوع به ایسنا گفته است: هنوز فرصت گفت‌وگو با گمرک را پیدا نکرده‌ایم و با وجود اینکه چندین بار سعی کردیم با آن‌ها کارگروه مشترکی راه‌اندازی کنیم و در خصوص ساماندهی صنایع دستی گفت‌وگو کنیم‌، اما جای تعجب دارد که گمرک در این زمینه فعلا فعال نیست و امیدواریم که گمرک در این رابطه هرچه سریع‌تر چاره اندیشی کرده و آمادگی خود را برای راه‌اندازی کارگروه مشترک اعلام کند‌. زیرا اگر ما بتوانیم این مقوله را ساماندهی کنیم، خیلی از بابت اینکه آثار چینی در بازار ایران باشد نگران نخواهیم بود‌، چرا که می‌توانیم مدیریت کنیم.

وی افزوده است: صنف صنایع دستی نظارتی از سوی معاونت صنایع دستی نمی‌شود و چون اتحادیه‌های صنفی‌، اتحادیه صنفی ناخالص هستند یعنی صنایع دستی و لوازم خانگی یا غیره هستند و یا نظارت تخصصی بر روی آن‌ها نیست، برخی مواقع جنس‌های جاهای دیگر را می‌آورند و به اسم جنس ایرانی به مسافران خارجی یا داخلی می‌فروشند. ما معتقدیم باید امور صنفی صنایع دستی ساماندهی شود و صنوف صنایع دستی تحت نظارت این معاونت باشند تا بتوان کیفیت آثار را نظارت کنیم و اگر کالا‌ها دستی و ایرانی نیست اصلاح کنیم.

معاون سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در می‌گوید: در هشت سال گذشته اختیارات ما را گرفته و به دیگر ارگان‌ها داده‌اند، ‌ برای مثال در بحث اشتغال ما نه اعتباری داریم نه اختیاری‌؛ در فروش نه اعتباری داریم نه اختیاری‌؛ در گمرک نیز ما هیچ نقشی نداریم‌، متاسفانه در هشت سال گذشته اختیارات این معاونت را گرفته‌اند و این معاونت را خلع کرده‌اند که قطعا قصد ویرانی صنایع دستی کشور بوده است‌.

ورشکستگی صنعتگران

گفتنی است سالهاست هنرمندان و صنعتگران کشور به شرایط ناپایدار کارگاه‌های صنایع‌دستی کشور اعتراض دارند. کارگاه‌های نمور و غیر استانداردی که به‌دلیل نبود حمایت‌های اولیه، ضعف سیاست‌گذاری، افزایش سوخت و قیمت مواد اولیه یکی پس از دیگری تعطیل می‌شدند و تعداد بسیاری از صنعتگران را با طعم ورشکستگی آشنا می‌کرد. 

این درحالی است که متولیان دولت نهم و دهم با اعلام آمارهای غیرواقعی نه‌تن‌ها وضعیت این حوزه را نگران‌کننده عنوان نمی‌کردند که معتقد بودند، صنایع‌دستی با سیاست‌گذاری‌های کلان مسیر هدفمندی را می‌پیماید.

آماری که معاون صنایع‌دستی کشور پس از بررسی‌های کار‌شناسانه خیالی و غیرواقعی عنوان می‌کند و به خبرگزاری CHN می‌گوید: «پس از بررسی وضعیت کارگاه‌های تولیدی و آماری که کار‌شناسان به‌دست آوردند۴۰ درصد از کارگاه‌های تولیدی در دو سال آخر دولت دهم منحل شده است».

 «بهمن نامور مطلق» می‌افزاید: «بخشی از کارگاه‌های تولیدی صنایع‌دستی کاملا از بین رفته است و بخش دیگر تبدیل به انبار کالاهای صنایع‌دستی کشورهای چون چین شده است».

به‌گفته معاون ‌صنایع‌دستی، درحال‌حاضر سیاست معاونت صنایع‌دستی حفظ کارگاه‌های باقیمانده صنایع‌دستی و هر آن چیزی بود که از دولت دهم باقیمانده بود. به‌طوری‌که با ارائه تسهیلات و وام‌های بانکی در تلاش هستیم این کارگاه‌ها را از وضعیت ریزش و تخریب به شرایط تثبیت برسانیم. 

نامور مطلق با اشاره بر اینکه نزدیک به ۱۰ سال است که به هنرمندان هیچگونه تسهیلاتی پرداخت نشده ادامه داد: «با توجه به اینکه نزدیک به ۱۰ سال است که به هنرمندان و صنعتگران صنایع‌دستی هیچگونه تسهیلاتی پرداخت نشده معاونت صنایع‌دستی با پرداخت ۳۰ میلیارد تومان تسهیلات تلاش کرد بخشی از بدنه‌ در حال ریزش صنایع‌دستی را ترمیم کند».

وضعیت صادرات صنایع دستی هم پیرو وضعیت تولید آن، در جایگاه نا‌متناسبی نسبت به ظرفیت‌های صنایع دستی ایرانی ایستاده است که مهم‌ترین مشکل را عدم حمایت دولت ایجاد کرده است. به طور مثال اکنون یک گلدان نقره حدود ۶۰ هزار تومان نقره می‌برد. در حالی که پس از قلم زنی با ۴۰ روز کار، قیمت آن بیش از ۷۰۰ هزار تومان می‌شود. البته این یک کار متوسط است و اگر همین قلم‌زنی با دست اساتید مطرح باشد قیمت آن تا ۵ میلیون تومان هم می‌رسد. اکنون سوال من ازدولت این است. این در حالیست که صنایع دستی به آسانی قابلیت آموزش دارد و می‌تواند بیکاران را امیدوار کند. آموزش صنایع دستی در مدت یک ماه امکان پذیر است به نحوی که فرد بتواند از کنار آن امرار معاش کند. وسایل قلم زنی بسیار ارزان است و شامل یک چکش و چند قلم می‌شود. به کارگاه نیازی ندارد و فرد می‌تواند بدون آنکه مزاحم همسایگان شود به کار خود در یک آپارتمان کوچک هم بپردازد.

در پایان گفتنی است بنا بر گزارش‌ها در ایران ۲۴۵ نوع صنایع دستی وجود دارد که ۱۴۵ نوع آن در حال انقراض است و تنها ۱۰۰ نوع آن به صورت دست و پا شکسته بهره‌برداری می‌شود. به اعتقاد فعالان این عرصه مشکلات صنایع‌دستی در ۵ بخش مدیریت، تولید، مواد اولیه، فروش و قوانین است. مهم‌ترین مشکل حال حاضر کشور ما در انتخاب مدیر است. افرادی که به سمت معاونت صنایع دستی کشور منصوب می‌شوند بعضاً تخصص و تجربه‌ای در مورد صنایع‌دستی ندارند و انتصاب‌ها سیاسی صورت می‌گیرد. این افراد برای پیشبرد صنایع دستی کشور برنامه‌ای ندارند و به همین دلیل است که به سرعت عوض می‌شوند.