«اعلام کن که مردم با پای پیاده به حج بیایند و بر شتران سوار شوند و از راه‌های دور بیایند تا منافعی که برای جامعة اسلامی در حج است مشاهده کنند و به ذکر خدا و یاد خدا مشغول باشند.» (سوره حج/ ٢٧ و ٢٨) علی‌رغم مواردی که در این آیه و دیگر آیات و روایات ذکر شده است، سفر زیارتی به مکه و مدینه، تا حدود زیادی از فلسفه‌ی خود فاصله گرفته و می‌رود تا به سفری تفریحی تبدیل شود.
ماه گذشته، ویدیوی طنزی در یوتیوب با عنوان *حج یا حاج* منتشر شد که در آن علاوه بر قیمت‌های بالا و سرسام‌آور سفر حج، سلفی‌هایی که حجاج از خودشان می‌گیرند نیز به نوعی مورد انتقاد قرار گرفته‌اند.
در گزارشی از السفیر به ترجمه‌ی شفقنا در باره‌ی این ویدیو آمده است: نکته‌ای که در این ویدیوی طنز به چشم می‌خورد، پدیده‌ی عکس گرفتن حجاج از خودشان بود که در مراسم حج امسال نیز به شدت رواج داشت و تقریبا همه‌جا می‌شد برق فلاش دوربین‌ها را ملاحظه کرد که مشغول عکس گرفتن هستند. با زدن هر فلاش تصویری از یک حاجی گرفته می‌شد که او را در مراحل مختلف حج و اماکن گوناگون نشان می‌داد و او بلافاصله این تصویر را بر روی صفحات فضای مجازی (اینستاگرام) منتشر می‌کرد تا همه‌ی روستان و اقوام و خویشاوندانش نیز شاهد حضور او در آن مراسم باشند.
در همین گزارش آمده است که: برخی از روحانیون بر این باورند که رواج چنین پدیده‌ای می‌تواند معنویت یک مناسک مذهبی بخصوص حج را خدشه‌دار کند. برای همین مقامات عربستانی از ابتدای حج خواستار ممنوع کردن تصویربرداری در داخل مکه یا بقیه اماکن مقدس بودند. جنگ بر سر گرفتن یا نگرفتن تصاویر از خود در مراسم حج ابتدا با فتوای علی جمعه مفتی سابق مصر شروع شد، زیرا او معتقد بود که تصویر گرفتن از خود در حین انجام مراسم حج با تقدس شعائر دینی در تناقض است. وی در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «اینکه یک حاجی از خودش در حین انجام مراسم عکس بگیرد یک نوع خودنمایی و تبرج بوده و مورد رضایت خداوند نیست». به دنبال او، شیخ صالح بن فوزان الفوزان عضو هیأت علمای عربستان سعودی تصویر گرفتن را ممنوع دانست و دستور داد دوربین‌های همراه برخی از حجاج را که اقدام به چنین کاری می‌کنند بشکنند. وی نیز معتقد بود که تصویر گرفتن ازخود در حین انجام مراسم حج مجاز نیست و باید فوراً جلوی آن گرفته شود
به صورت رسمی نیز هیأت امر به معروف و نهی از منکر عربستان سعودی اطلاعیه‌ای را منتشر و در بین حجاج توزیع کرد که به محض شروع مناسک حج دریافت می‌کردند. در این اطلاعیه آمده بود که «در دوره اخیر دیده شده است حجاج بیشتر سرگرم تصویربرداری از خود شده و مهم‌ترین دغدغه‌شان همین می‌شود؛ به نحوی که آنها را می‌بینید در اماکن یا راهروهای مختلف بیشتر مشغول به آراستن و عکس گرفتن از خودشان هستند تا توجه به آئین‌های حج و این‌ها شایسته بیت‌الله الحرام نیست». این اطلاعیه از آنها می‌خواست که در طول مراسم حج به جای گرفتن تصاویر مختلف از خود یا بستگانشان و مشغول شدن به این کارها، حجاج به فکر برگزاری آئین‌ها و نیایش‌هایی باشند که در این مناسک به آنها سفارش شده است
ایرانیان در حج
در حال حاضر، غذای حجاج ایرانی، از مهم‌ترین مواردی است که باید برای ایشان فراهم شود. فرهنگ غذا خوردن ایرانیان تا حدودی متفاوت از دیگر کشورهاست و باید در طول شبانه روز دو وعده غذای گرم تناول بکنند که این امر مشکلاتی را فراهم آورده. به همین منظور دو آشپزخانه در مکه و دو آشپزخانه در مدینه به اجاره‌ی بلند مدت سازمان حج و زیارت در آمده است تا روزانه سه وعده غذا که دو وعده‌ی نهار و شام آن باید شامل گوشت و پلو باشد تهیه و در اختیار زوار قرار بگیرد. گفتنی است بسیاری از زواز، همچنان به کیفیت و سلامت این غذاها نیز انتقادات فراوان دارند
پس از مناسک
این که در طول مراسم حج چه بلایی بر سر دو شهر مکه و مدینه می‌آید نیز حقیقت تلخی است که آثار نازیبای به‌جا مانده از حجاجش را پس از اتمام مراسم می‌توان بر چهره‌ی شهر و در ویروس‌های افتاده به جان می‌توان دید. در گزارشی از ایسنا در همین‌باره آمده است: شاید مهم‌ترین مساله که ماندن در مکه را بسیار دشوار می‌کند، شیوع بیماری‌های واگیردار است که کمتر زائری است که به آن مبتلا نشود. بویژه آن‌که در فضای ازدحام اعمال، این فرصت فراهم می‌شود که بیماری‌های منتقل شده از کشورهای مختلف، شیوع یافته، در ادامه، به کشورهای دیگر انتقال یابند. در این میان، زائران کشورهایی که بهداشت فردی و عمومی را کمتر رعایت می‌کنند، در بروز و شیوع این ناهنجاری نقش بیشتری دارند. بویژه هزاران نفری که به شکل غیرمجاز خود را در موسم حج به سرزمین حجاز رسانده، در مکه نیز در کنار خیابان‌ها یا فضاهای ساختمان‌های نیمه‌کاره در اطراف مسجدالحرام، بعضا در شرایط بهداشتی بسیار نامطلوب و حتا رقت‌بار اتراق می‌کنند
این افراد بیش از سایر حاجیان، در معابر شهر زباله تولید و توزیع می‌کنند. غیبت چندروزه‌ی خدمات دولتی و شهرداری آل سعود نیز در ایام مناسک و روزهای پس از آن، در خیابان‌های مکه انبوهی از زباله ایجاد می‌کند که بوی بد آن به‌همراه ویروس‌ها و باکتری‌های سرگردان که قطعا در این فصا تشدید می‌شود، عبور و مرور بدون ماسک را عملا بسیار دشوار می‌سازد
