به تازگى رئیس مجلس شورای اسلامی در سفری به بخش های مختلف عسلویه و بازدید از فازهای گوناگون پارس جنوبی ضمن تعریف و تمجید از اقدامات وزیر نفت دولت یازدهم در این منطقه با انتقاد از نحوه عملکرد دولت های نهم و دهم با اشاره به گزارش‌هایی که پیش از این ارائه شده است گفته بود: “در سال‌های گذشته کارها به اندازه کافی پیشرفت نکرده و تصمیماتی گرفته شد که پروژه‌ها پخش شدند و زمانبندی نادرستی داشتند.”
بنابرگزارش های منتشر شده رئیس مجلس ضمن ابراز نارخسندی از اتفاقات افتاده در دولت های پیشین، عدم بهره برداری از فازهای پارس جنوبی در کشور را علی رغم صرف ۳۰ میلیارد دلار تأسف بار خواند.
اگرچه در آن زمان و با وجود مشکلات عمده، هیچ گاه صدایی از مجلس برای پیگیری خسارات و سوء مدیریت های موجود در صنعت نفت شنیده نشد، اما در چند روز گذشته، تصاویر منتشر شده از رئیس مجلس آنهم در کنار وزیر نفت دولت یازدهم، نشان از اعتماد بیشتر بخش عمده ای از نمایندگان مجلس به عملکرد دولت یازدهم و اعتراف به اشتباهات گذشته است.
با این حال، سخنان و ابراز احساسات رئیس مجلس شورای اسلامی در بازدید از پارس جنوبی؛ واکنش وزیر نفت دولت احمدی نژاد را در برخی رسانه های اصولگرا به همراه داشت و به نوشته یک خبرگزاری وابسته به سپاه پاسداران در دفاع از سردار سابق این نیرو و وزیر نفت دولت دهم، پروژه های نا تمام پارس جنوبی در زمان تحریم ها و در عین وابستگی حتی در زمینه تهیه پیچ و مهره ها نیز با سرعت و ارزانتر از سابق به اتمام رسیده و حتی این مسئله باعث حیرت کشورهای خارجی نیز شده است.
این در حالیست که در روزهای پایانی دولت احمدی نژاد و با روی کار آمدن دولت یازدهم، پرده از واقعیت هایی در این حوزه برداشته شد و به نوشته خبرگزاری های کشور، نه تنها بسیاری از فازهای پارس جنوبی به اتمام نرسیدند، بلکه خسارات سنگینی نیز از خلف وعده طرف های نامطمئن خارجی همچون چینی ها به کشور وارد شده که در پی آن نیز طرف های رقیب در حوزه مشترک جنوبی همچون قطر با برداشت حداکثری خود از نبود ایران نهایت استفاده را کردند و این اتفاقات هیچ واکنشی را از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در آنزمان به همراه نداشت.
واکنش رستم نفت
روز گذشته خبرگزاری فارس در گفت‌وگو با وزیر سابق نفت که به رستم نفت از سوی برخی اصولگرایان تندرو معروف است، از واکنش وی به اظهارات چندی پیش لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی خبر داده و به نقل از وی نوشت:”پارس جنوبی را ارزان تر و سریعتر از خارجی‌ها ساختیم.”
این خبرگزاری اصولگرا که در زمان دولت های نهم و دهم از رسانه های طرفدار احمدی نژاد به حساب می آمد در این خصوص از قول رستم قاسمی نوشت: “ای کاش گزارش منصفانه‌ای به رئیس مجلس داده می‌شد تا قضاوتی عادلانه صورت می‌گرفت و توانمندی و برنامه‌ریزی مهندسان و متخصصان صنعت نفت در دوران تحریم در بزرگترین پروژه ملی کشور ضایع نمی‌شد.”
به نوشته فارس، وی در واکنش به سخنان علی لاریجانی رئیس‌مجلس در تشریح نتایج سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی گفت: “یکی از نتایج این سرمایه‌گذاری اتمام فازهای ۱۰ و ۹ بود که در دولت هشتم آغاز و با پیشرفت ۲۵ درصد به دولت نهم تحویل داده شد و از عواید آن می‌توان به تولید روزانه ۸۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۵۰ میلیون متر مکعب گاز و دیگر فرآورده‌ها اشاره کرد که ارزش این محصولات سالیانه به ۵ میلیارد دلار بالغ می‌شود.”
وی نتیجه دوم سرمایه‌گذاری انجام شده در پارس جنوبی را اتمام فازهای ۸ و ۷ و ۶ دانست که دولت هشتم با پیشرفت ۷۵ درصدآن را به دولت بعدی تحویل داد و در اثر اتمام آن درآمدی بیش از ۵ میلیارد دلار سالیانه نصیب کشور می‌شود.
وزیر سابق نفت نتیجه سوم سرمایه‌گذاری را توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ که در بخش‌های مختلف مهندسی و اجرا تماما توسط مهندسین و شرکت‌های ایرانی ساخته شده است دانست و گفت: “اجرای این فازها با تکیه بر توان داخلی افتخار بزرگی برای صنعت نفت کشور است که در مرحله راه‌اندازی تحویل دولت جدید شده است.”
وی نتیجه چهارم سرمایه‌گذاری انجام شده در پارس جنوبی را شروع و اتمام بزرگترین فاز این میدان فوق عظیم یعنی فاز ۱۲ دانست که به صورت سه فازی و در مرحله راه‌اندازی تحویل دولت جدید شده و درآمدی حداقل ۵ میلیارد دلار برای کشور به دنبال خواهد داشت.
قاسمی ادامه داد: “نتیجه پنجم این سرمایه‌گذاری آغاز توسعه فازهای ۱۸ و ۱۷ بود که با پیشرفت ۸۳ درصدی تحویل دولت جدید شده است که با اتمام ۱۷ یا ۱۸ درصد باقیمانده درآمدی مانند بقیه فازها نصیب کشور خواهد کرد.”
خاری در چشم دشمنان
این خبرگزاری اصولگرا و منتقد دولت روحانی در دفاع از عملکرد وزیر نفت دولت احمدی نژاد در ادامه به نقل از وی در تشریح ششمین دست‌آورد سرمایه‌گذاری انجام شده در پارس جنوبی نوشت: “از اقدامات بسیار شایسته‌ای که با توجه به تاکید رهبری درباره تسریع در توسعه میادین مشترک با محوریت پارس جنوبی انجام شد شروع توسعه ده فاز جدید در دوران تحریم‌های سخت و با تامین صحیح منابع مالی بود که تبدیل به خاری در چشم دشمنان خارجی انقلاب شد و خوب است سرعت پیشرفت آنها مورد توجه مسئولان محترم کشور قرار بگیرد.”
وزیر سابق نفت تصریح کرد: “در شرایطی که شرکت‌های خارجی حضور نداشتند، کالا و تجهیزات پیچیده را که وابستگی زیادی به آنها داشتیم به ما نمی‌دادند و تامین منابع مالی با مشکلات فراوانی روبرو بود این پیشرفت‌ها حاصل شد و چنین دستاوردهایی آن هم در شرایطی این چنین دشوار و سخت باید به رخ دنیا کشیده شود نه اینکه به خاطر مسائل سیاسی و جناحی دستاوردهایی که متعلق به مهندسین متخصص و زحمت‌کشان صنعت نفت و جامعه سازندگی کشور است مورد بی‌مهری قرار گیرد.”
ارزانتر و سریعتر از خارجی‌ها!
بناراین گزارش وی در ادامه با همان شیوه منحصر به فرد رایج در دولت های نهم و دهم به ارائه آمار پرداخت و با بر خلاف آنچه واقعیت های منتشر شده پس از انتخابات دولت یازدهم، اظهار داشت: “فازهای پارس جنوبی را هم سریعتر و هم ارزانتر از شرکت‌های بزرگ نفتی خارجی توسعه دادیم، چنانکه فاز ۱۹ که معادل دو فاز است با پیشرفت ماهیانه ۹٫۱ درصد با پیشرفت کلی ۶۵ درصد تحویل شده است، فازهای ۲۴ تا ۲۲ و ۱۳ با پیشرفت ماهانه متوسط ۸٫۱ درصد با ۶۴ درصد پیشرفت تحویل شده است و فازهای ۲۱، ۲۰ و ۱۴ با پیشرفت ماهیانه ۵٫۱ درصد با ۵۲ درصد پیشرفت کلی تحویل دولت جدید داده شده است. اگر به برنامه زمانبندی فازهای انجام شده توسط شرکت‌های نفتی خارجی توجه شود آن هم در شرایطی که همه چیز برای آنها فراهم بود و حتی پیچ و مهره پالایشگاه‌های گاز را از خارج وارد می‌کردند می‌توان قضاوت کرد که ظرفیت توانمندی داخلی ایران در چه حد و مرزی قرار دارد.
فازهای ۳ و ۲ با زمانبندی ۷۲ ماه یعنی متوسط ماهیانه پیشرفت ۴٫۱ درصد، فاز ۱ در ۸۶ ماه با پیشرفت متوسط ۱٫۲ درصد در ماه و فازهای ۵ و ۴ با پیشرفت ۶۵ درصد و متوسط پیشرفت ماهانه ۶٫۱ درصد توسط شرکت‌های بزرگ نفتی خارجی توسعه یافتند.”
آرزوهای ناکام
پیش از این نیز این وزیر نفت دولت احمدی نژاد با ارائه آمارهایی ضد و نقیض از افتتاح و راه اندازی و همچنین سرمایه گذاری در بخش های مختلف پارس جنوبی خبر داده بود و این در حالیست که پیش از این گزارش های منتشر شده در مورد اقدامات دولت های نهم و دهم در پروژه های پارس جنوبی از توقف و عدم راه اندازی فازهای این حوزه عظیم نفتی خبر دادند و آن را به عنوان پایان یک آرزوی ناکام برای دولت احمدی نژاد دانستند.
به عنوان مثال می توان به گزارشاتی که در ۱۸ و ۱۹ فروردین ۱۳۹۲ در رسانه های کشور منتشر شد؛ اشاره کرد که در مورد مشکلات موجود در پروژه های پارس جنوبی از عدم راه اندازی فازهای پارس جنوبی خبر دادند که بر اساس آنها وزیر نفت مدعی راه اندازی چندین فاز از پروژه های مشترک پارس جنوبی بعد از مدت ها تأخیر شده بود.
باز هم پیشتر، خبرها همچنان از خروج پیمانکاران خارجی از طرح پارس جنوبی خبر داده بودند و کشور قطر نیز با برداشت چند برابری از این ذخایر بیشترین سود را عاید خود کرد و اما مسوولان کشور هنوز بر بی تأثیر بودن تحریم ها و حتى مفید بودن آنها در دوران دولت دهم اصرار داشتند.
حتی یک فاز هم راه اندازی نشده بود
به گزارش همشهری آنلاین در آن زمان؛ روند تاخیر در ساخت و توسعه هفت فاز جدید پارس جنوبی نشان می داد که امکان راه اندازی حتی یک فاز استاندارد پارس جنوبی شامل سکو، چاه‌ها، خطوط لوله دریایی و پالایشگاه‌های ساحلی در این میدان مشترک گازی تا پایان سال ۱۳۹۲ وجود ندارد. ریشه تاخیرها در پارس جنوبی نه موضوعی بیرونی بلکه موضوعی داخلی است، چراکه در شرایط موجود برای اجرای پروژه‌ها در سطح صنعت نفت هیچ گونه اولویت بندی متناسب با منابع مالی، کالا و تجهیزات موجود وجود نداشته است.
بنابراین گزارش، نام طرح توسعه هفت فاز پارس جنوبی شامل فاز ۱۲، ۱۳، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ در لیست پروژه‌های مهر ماندگار دولت قرار گرفت و این هفت فاز مشترک گازی باید تا پیش از پایان فعالیت دولت دهم در مدار بهره‌برداری قرار می گرفت. با این وجود پیشرفت ساخت و توسعه این هفت فاز پارس جنوبی نشان در روزهای پایانی دولت دهم نشان می‌دهد که امکان راه اندازی کامل حتی یک فاز استاندارد پارس جنوبی شامل سکو، چاه‌های حفاری، خطوط لوله دریایی و پالایشگاه‌های گاز ساحلی حتی تا پایان سال ۱۳۹۲ وجود ندارد.
با این حال خبرها در آن موقع همچنین به خروج پیمانکاران خارجی از طرح های مشترک پارس جنوبی و بر زمین ماندن این پروژه ها حکایت داشته که به نوشته گزارش های منتشر شده رشد چند برابری برداشت کشور قطر در حوزه های مشترک پارس جنوبی هم در کنار میزان خسارات وارده بابت خروج تنها کشور چین از پارس جنوبی با رقم بیش از ۱٫۱ میلیارد دلار است که از دیگر دست آوردهای وزارت رستم قاسمی محسوب می شود.
