در میان تازه ترین گزارش های اقتصادی منتشر شده در خبرگزاری های کشور، دو روز گذشته بخشی از مطالب اقتصادی به رشد تجارت میان ایران و آمریکا اشاره کرده و از کاهش چشمگیر این امر میان اروپا و ایران خبر داده است.
افزایش و کاهشی که بنابر گزارش های منتشر شده از افزایش ۳۵ درصدی تجارت ایران و آمریکا و همچنین کاهش ۷۷ درصدی آن میان ایران و اروپا حکایت دارد.
اگر چه به نوشته گزارش های منتشر شده، اروپایی ها از این اتفاق ناراحت و دلگیر شده اند، اما با توجه به سوابق تجاری ایران و کشورهای بزرگ اتحادیه اروپا می توان به خوبی درک کرد که این رقم کاهش و جایگزینی چشم گیر آمریکا در این معادله می تواند باعث نگرانی عمیق و همچنین خشم مقامات اقتصادی و سیاسی اتحادیه اروپا شود.
کشورهایی که در طی سال های گذشته با اتخاذ سیاست های دوگانه و با توجه به نیاز شدید ایران به تجارت با کشورهای بزرگ، از موقعیت نهایت استفاده را برده و از یک سو در تقویت برنامه های اقتصادی خود با ایران روند صعودی داده و از سوی دیگر با شعارها و اظهارات مقامات آمریکایی علیه ایران همصدا شده اند.
با این حال، امروز با توجه به مشکلات موجود در اروپا که در پی بروز بحران اقتصاد جهانی شکل گرفته است و با توجه به نیاز شدید این اتحادیه برای جذب دلارهای موجود در بازارهای مصرف و همچنین سرمایه گذاری سه دهه گذشته در ایران به عنوان یک بازار مونتاژ و مصرف کالاهای اروپایی در منطقه خاورمیانه، امروز هر گونه تغییری در روند موجود و حضور و پیدایش یک قدرت تازه در معادلات اقتصادی و سیاسی ایران می تواند؛ تمامی رویاهای ۳۰ ساله این اتحادیه را بر هم ریخته و حتی شکل تازه ای به روابط اقتصادی و تجاری میان ایران و طرف های مقابل بدهد.
اگرچه برخی کارشناسان بر این عقیده اند که تغییرات در این سطح و نادیده گرفته شدن اروپا در اقتصاد ایران، لااقل در یک یا دو دهه آینده غیر ممکن و دور از واقعیت است، اما هر گونه تغییر ساختاری و ایجاد قطب جدید در روابط تجاری ایران و دیگر قدرت های جهانی با توجه به استعدادها و توانایی های گسترده در زیرساخت های اقتصادی و سرمایه ای موجود در ایران، می تواند زمینه برای سرعت بخشیدن به هر گونه تغییرات و تحولاتی در صحنه تولید و تجارت کشور را فراهم کند.
رشد آرام تجارت آمریکایی با ایران
روز شنبه خبرگزاری دانشجویان ایران، در گزارشی با عنوان “رشد بی سر و صدای تجارت شرکت‌های آمریکایی با ایران” با اشاره به آمارهای گردآوری شده از سوی بلومبرگ نوشت: “این آمار نشان می دهد صادرات آمریکا به ایران از سال ۲۰۱۱ به میزان ۳۵ درصد صعود کرده در حالیکه فروش اتحادیه اروپا ۷۷ درصد کاهش یافته است.”
به گزارش ایسنا، اروپا شاهد قوت گرفتن اعتراضات در مورد محدودیت‌های تجارت با ایران است و مقامات اروپایی از اینکه آمریکا که بانی و اجرا کننده تحریم‌های شدید بوده تجارت بیشتری با ایران انجام می‌دهد، زبان به انتقاد گشوده اند.
فداکاری اروپایی ها، رشد آمریکایی ها!
بنابراین گزارش، برخی از مقامات اتحادیه اروپا می‌گویند منصفانه نیست در حالیکه شرکت‌های اروپایی فداکاری می‌کنند، تجارت آمریکا رشد می‌کند. ماریچه اسخاکه، عضو هلندی پارلمان اروپا که در کمیته امور خارجی و روابط بین المللی فعالیت دارد، در پاسخ به پرسش‌های مطرح نوشت: “به نظر می‌رسد آمریکا به دنبال دستیابی به برتری رقابتی است با اینهمه دولت اوباما تلاش برای کمک به موفقیت شرکت‌های آمریکایی را انکار می‌کند.”
ایسنا همچنین در ادامه با مقایسه ای میان واردات کالا از آمریکا و اروپا می نویسد:”آمریکا که زمانی یکی از شرکای تجاری اصلی ایران بود، از زمان انقلاب از اقتصاد ۴۰۰ میلیارد دلاری کشور تا حد زیادی دور مانده است و تجارت آمریکا با ایران بیشتر شامل محصولات بشردوستانه شامل غذا، دارو و تجهیزات پزشکی بوده است. با این همه طبق آمار رسمی، سال گذشته صادرات برنج آمریکا به ایران به بالاترین میزان در یک دهه اخیر رسید. در مقابل یکی از صادرات اصلی اروپایی به ایران، قطعات خودرو و کالاهای صنعتی بوده است. در سال‌های اخیر آمریکا متحدان اروپایی خود را وادار کرده برای اعمال فشار بر ایران برای متوقف کردن برنامه هسته ای، این کشور را در اجرای تحریم‌ها همراهی کنند.”
انتقاد انگلیس و فرانسه به آمریکا
به نوشته این گزارش، جک استراو، وزیر خارجه سابق انگلیس ماه گذشته در واکنش به این موضوع اظهار کرد: استانداردهای دوگانه ای وجود دارد که ممکن است جامعه بین المللی را دچار تفرقه کند. مقامات فرانسوی نیز از هدف قرار گرفتن بانک بی ان پی پاریباس با جریمه ۱۰ میلیارد دلاری آمریکا به بهانه نقض تحریم‌های ایران انتقاد کرده اند. به گفته ژاک میارد، نماینده مجلس فرانسه، واشنگتن این عادت ناراحت کننده را دارد که قوانین خود را در خارج از سیستم قضایی‌اش اعمال کند و از قدرت خود برای اهداف تجاری استفاده کند.
بر اساس گزارش بلومبرگ، تجارت آمریکا با ایران از ۲۳۴ میلیون دلار در سال ۲۰۱۱ به ۳۱۵ میلیون دلار در سال گذشته افزایش یافت. طی همین مدت تجارت اروپا از ۲۸ میلیارد یورو به شش میلیارد یورو (۸٫۲ میلیارد دلار) کاهش یافت. در پایان سال گذشته نسبت تجارت شرکت‌های آمریکایی در برابر همتایان اروپایی‌شان با ایران، یک به ۲۶ دلار رسید که در مقایسه با یک به ۱۵۵ دلار در دو سال قبل فاصله کمتری نشان می‌دهد.
حرف و عمل آمریکا یکی نیست
به نوشته ایسنا، یک مقام بلندپایه دولت آمریکا گفته است که تجارت اروپا با ایران به دلیل توافق مقدماتی ژنو احتمالا در سه ماهه دوم سال جاری میلادی روبه بهبود خواهد بود. با این همه یکی از شکایت‌های اروپایی این است که شرکت‌های آمریکایی معافیت‌هایی را می‌توانند دریافت کنند که برای شرکت‌های غیرآمریکایی غیرقابل دسترس است. وزارت خزانه داری آمریکا برای تجارت به ایران مجوزهایی صادر کرده و به بانک‌های آمریکایی نیز در خصوص ریسک‌های حقوقی اطمینان خاطر داده است. فراهم کردن معافیت تحریم‌هایی که مشمول هزاران معامله باشد که هر ساله با ایران انجام می‌گیرد، عملی نیست و آمریکا به شرکای تجاری خود اطمینان داده برای فروش کالاهای بشردوستانه مجازات نمی‌شوند.
ایسنا در ادامه با اشاره به سخنان سوزان مالونی، از مقامات موسسه بروکینگز در واشنگتن و یکی از دیپلمات سابق آمریکا می نویسد: “اروپا به طور فزاینده این دیدگاه را پیدا کرده که حرف و عمل آمریکا یکی نیست که تنش‌زا خواهد شد. اگرچه این تنش‌ها هنوز تشدید نشده اما به گفته جک استراو، فشار برای برداشته شدن تحریم‌ها علیه ایران قوی خواهد بود.
خشم کشورهای اروپایی
خبرگزاری دولت نیز در گزارش روز جمعه خود از خشم کشورهای اروپایی در ارتباط با افزایش تلاش شرکت های آمریکایی برای برقراری روابط تجاری با ایران در حالی که آنها (شرکت های اروپایی) به دلیل تحریم های واشنگتن از این کار منع شده اند، خبر داد.
به نوشته ایرنا، پایگاه خبری بیزینس ویک در مقاله ای به قلم ˈجاناتان تایرون ˈ با اشاره به تحریم هایی که آمریکا علیه ایران اعمال کرده است، نوشت: “در حالی که تجارت کشورهای اروپایی با جمهوری اسلامی ایران به پائین ترین حد خود رسیده، روابط مالی و تجاری آمریکا با شرکت های ایرانی از سال ۲۰۱۱ تاکنون افزایشی ۳۵ درصدی را به خود دیده است.”
این گزارش در ادامه به نقل از ماریج شاک یکی از اعضای پارلمان اتحادیه اروپا در بخش کمیته های تجارت بین المللی و امور خارجه در این باره نوشت: “اتحادیه اروپا باید نگرانی هایی را در قبال این موضوع به مقامات آمریکایی ابلاغ نماید. تحریم های ضدایرانی آمریکا اقتصاد در ایران را تحت تاثیر قرار می دهد و همین موضوع نیز تاثیرات برون مرزی نامطلوبی بر اقتصاد اروپا می گذارد.”
هشدار یک رهبر اروپایی به آمریکایی ها
آیان کرنز مدیر شبکه رهبری اروپا در لندن ( گروه مشاوران سیاسی که توسط مقامات سابق اتحادیه اروپا اداره می شود ) نیز تصریح کرد: “اختلاف و تفرقه در میان دوستان غربی در مساله نحوه اجرای تحریم ها ضد ایران می تواند به هرگونه تلاش از سوی آمریکا و اروپا برای مشارکت در دور تازه ای از تحریم ها علیه ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه در مورد بحران اوکراین آسیب بزند.”
به نوشته ایرنا، آمریکا تا پیش از سال ۱۹۷۹ یکی از اصلی ترین شرکای تجاری ایران با مبلغ دادوستدی معادل سالانه ۴۰۰ میلیارد بوده است. پس ازآن این روابط تا حد بسیار زیادی قطع گردید. واشنگتن در سال های اخیر با همکاری دوستان خود و با اتهام تلاش ایران برای دستیابی به بمب اتم، تحریم ها علیه تهران را تشدید نموده است. این در حالیست که جمهوری اسلامی همواره این اتهامات از سوی غرب را بی اساس خوانده و رد کرده است.”
مجلسی ها و رفتار دوگانه آمریکا
این در حالیست که در اردیبهشت ماه گذشته، یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از رفتارهای به گفته وی دو گانه دولت آمریکا در قبال ایران، از پیش شرط حضور شرکت‌های آمریکایی در ایران خبر داده و وقوع چنین امری را اجرای دقیق توافقنامه ژنو دانسته بود.
به نوشته خبرگزاری مجلس شورای اسلامی، محمد صالح جوکار با انتقاد از ادامه یافتن رفتار دو گانه دولت آمریکا در قبال ایران گفت: “دولت ایالات متحده آمریکا از یک سو تلاش می‌کند تحریم‌ها را افزایش داده و از سوی دیگر برخی شرکت‌ها را ترغیب می‌کند وارد بازار ایران شوند.”
در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری خانه ملت با بیان اینکه وزارت خزانه‌داری آمریکا شرکت‌های فعال در بازار ایران را جریمه می‌کند، افزود: “پس از موفقیت دستگاه دیپلماسی کشور در اثبات حق غنی‌سازی پنج درصدی و توافق با گروه ۱+۵ رؤسای شرکت‌های آمریکایی تلاش می کنند زمینه حضورشان را در ایران فراهم آورند امری که تاکنون عملیاتی نشده است.”
به نوشته این خبرگزاری، نماینده مردم یزد و صدوق در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه ایران به کلیه تعهداتش عمل کرده است، تصریح کرد: “بر اساس توافقنامه ژنو، ایران به تعهداتش عمل کرده، اما گروه ۱+۵ همچنان با استفاده از نفوذ وزارت خزانه‌داری آمریکا شرکت‌های چند ملیتی را از حضور در بازار ایران برحذر می‌دارد.”
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، تنها راه دستیابی شرکت‌های آمریکایی به بازار بزرگ ایران را اعتماد سازی توسط گروه ۱+۵ دانست و ادامه داد: “تا زمانی که گروه ۱+۵ و وزارت خزانه‌داری ایالات متحده ترس و ارعاب مؤسسات، شرکت‌ها، بانک ها و دولت‌ها را از میان نبرند و محدودیت‌ها را برنچینند و سرمایه‌های بلوکه شده ایران را آزاد نکنند، امکان سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در کشور وجود ندارد.”
