در حالی دور چهارم از مذاکرات هسته‌ای ایران با شش قدرت جهانی به پایان رسید که اخبار امیدوار کننده‌ای از پیشرفت در این مذاکرات به گوش نرسید و دو طرف مذاکره کننده، با اعلام عدم توافق در برخی موارد، یکدیگر را مسبب به وجود آمدن این مشکل بیان کرده‌اند.
این در حالی است که پیش از آغاز این دور از گفتگوها ابراز امیدواری شده بود که در این مذاکرات پیش نویس متن توافقنامه اصلی تدوین گردد.
عباس عراقچی عضو تیم مذاکره کننده ایران در این زمینه گفته است: اختلاف‌نظرها بعضا آن‌قدر گسترده بود که اجازه شروع نگارش متن را به ما نداد. امیدواریم در نشست بعدی این امکان برای ما فراهم شود، اما تا زمانی که در هر موضوعی به دیدگاه واحد نرسیم امکان نگارش متن وجود نخواهد داشت.
طی هفته‌های گذشته و پس از توافقات امیدوار کننده در دور سوم مذاکرات، تحولات زیادی در خصوص پرونده هسته‌ای در داخل کشور صورت گرفت که تاثیر برخی از آنها را در عدم حصول نتیجه در این دور مذاکرات به خوبی می‌توان مشاهده کرد.
در طی هفته‌های گذشته تندرویان و محافظه کاران حکومتی تحت عنوان دلواپسان کشور و نظام، تحرکات عدیده‌ای را برای این دور از مذاکرات تدارک دیدند و با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای و برگزاری مراسم‌های میدانی، توافقات صورت گرفته را چالش کشیدند.
سخن از برخورداری از حق مسلم و ایستادگی در برابر زیاده خواهی غرب، سخن اصلی این دلواپسان بود که به اشکال مختلف تکرار می‌شد و حمایت تلویحی آیت الله خامنه‌ای از این سخنان با بیان مطالبی همچون حفظ ساختار هسته‌ای و پیوند نزدن تحریم‌ها به این مذاکرات، عملا تیم مذاکره کننده ایرانی را در موضع انفعال و تصمیم گیری قرار داده بود.
برخلاف دوره‌های گذشته که تیم مذاکره کننده به سرپرستی محمد جواد ظریف وزیر امورخارجه ایران، از داشتن اختیار تام و حمایت رهبر جمهوری اسلامی برخوردار بود، در این دور از مذاکرات، این مبانی در تیم مذاکره کننده ایرانی مشاهده نمی‌شد.
اسماعیل کوثری٬ نماینده مجلس شورای اسلامی همزمان با شروع دور چهارم مذاکرات هسته‌ای اعلام کرده بود “که اختیارات تیم مذاکره کننده ایران در مذاکرات پیش رو، نسبت به دور قبل کاهش یافته و آنها باید براساس مبنایی که برای‌شان تعریف شده مذاکرات را پیش ببرند.
وی با بیان این مساله که تیم مذاکره کننده همانند دور اول، اختیارات کامل ندارد و نباید اشتباهات دور اول مذاکرات را تکرار کند، افزود: تیم مذاکره کننده باید حساس و دقیق تمامی بندهای توافقات را مورد بررسی قرار دهد تا اشتباهات قبل تکرار نشود، در غیر این صورت مجلس قاطعانه با این تیم برخورد خواهد کرد.
علاء‌الدین بروجردی٬ رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس هم در این زمینه گفته است: شورای عالی امنیت ملی تمام محدوده تصمیمگیریها را مشخص کرده و خارج از آن هیچ تصمیمی نمی‌تواند اتخاذ شود. برنامه موشکی جمهوری اسلامی از خطوط قرمز است و تیم مذاکره کننده این دستورالعمل را دارند که در این عرصه ورود نکنند.
این سخنان و اقدامات محافظه کاران پیش از آغاز دور چهارم مذاکرات، عملا فضا را برای حصول توافق جامع سخت کرده و نشان از این مساله داشت که تیم مذاکره کننده ایرانی تنها برای برگزاری مذاکرات راهی وین شده بودند نه گفتگو برای رسیدن به توافق.
بدون تردید عدم موفقیت در این دور از مذاکرات نشان از پیروزی محافظه کاران دارد که توانستند از زمان امضای توافقنامه شش ماهه ژنو، نه تنها این توافقنامه را چالش بکشند، بلکه راه را برای رسیدن به توافق نهایی سخت و دشوار کنند.
این تندرویان با استناد به اینکه رهبر جمهوری اسلامی هم مفاد توافق نامه قبلی را تایید نکرده است آنرا مورد قبول نمی دانستند، در این زمینه سید حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته است: همانطور که مقام معظم رهبری قبل از مذاکرات این پیش‌بینی را داشتند که آنها عهدشکن، خودبرتربین و زیاده‌خواه هستند، ما می‌دانستیم مطالباتی را مطرح می‌کنند که خارج از منافع ملی، خطوط قرمز نظام و موضوع هسته‌ای است.
محمدتقی مصباح یزدی رئیس موسسه امام خمینی هم در جمع دانشجویان بسیجی دانشگاه تهران بادولت حسن روحانی را مورد انتقاد قرار داد و گفت: این‌گونه نیست کسی ۵۰۰ هزار رأی بیشتر آورد خیال کند مالک کشور است و اختیار همه چیز به دستش است.
عدم پیشرفت در مذاکرات تیم هسته‌ای دولت روحانی را در داخل ایران در موضع ضعف قرار داده و این موضع افراطیون و تندرویان که گفته بودند غرب زیاده خواه و غیرقابل اعتماد است را تقویت کرده است.
لازم به ذکر است در طول سالهای گذشته قمارهسته‌ای و تحریم‌های گسترده ناشی از این مساله، ارکان اصلی کشور و مردم را با چالش جدی مواجه کرده و هر روزی که این امر ادامه می‌یابد ضربات جبران ناپذیری بر اقتصاد ایران وارد می‌شود.
محمد جهرمی٬ وزیر کار و امور اجتماعی دولت محمود احمدی‌نژاد، در خصوص مشکلات و نتایج این مساله گفته است: پرونده هسته‌ای همه ساله بیش از ۱۶۰ میلیارد دلار به کشور ضرر زده و مذاکرات مربوط به ژنو باید ۱۸ سال پیش انجام می‌شد.
بدون هیچ تردیدی پسرفت در این دور از مذاکرات علاوه بر اینکه فضا را برای رسیدن به موفقیت برای دولت یازدهم تنگ کرده است، توافقات قبلی را نیز با خطر معکوس شدن مواجه کرده و دولت و تیم مذاکره کننده حسن روحانی را در حالت تدافعی و انفعال قرار داده است.
هرچند در دور چهارم مذاکرات توافق گردید در هفته‌های آینده گفتگوها ادامه داشته باشد اما باید منتظر ماند و دید که آیا حسن روحانی در برابر افزایش این فشارها تسلیم می‌شود و دستاوردهای دولت خود در این زمینه را بر باد خواهد داد؟ یا با اتخاذ راه حلی خواهد کوشید بن بست ناشی از اقدامات محافظه کاران را بشکند و راه را برای رسیدن به توافق باز کند.
