با گذشت سه هفته از درگذشت «ریچارد فرای»، ایران‌شناس برجسته معاصر که وصیت کرده بود پیکرش در اصفهان و در مجاورت زاینده رود به خاک سپرده شود، هنوز مشخص نیست سرانجام این وصیت به کجا خواهد کشید.
در طول سه هفته گذشته واکنش‌ها نسبت به خاکسپاری ریچارد فرای در اصفهان، متفاوت بوده است. هر چند اکثر مردم اصفهان و به خصوص فرهنگ دوستان سراسر کشور از این موضوع حمایت کرده‌اند، در مقابل امام جمعه اصفهان و برخی نیروهای لباس شخصی واکنش‌های تندی در مخالفت با این موضوع نشان داده‌اند و رییس جمهور در اینباره موضعی اعلام نکرده است.
همواره به ایران می اندیشید
«ریچارد نلسون فرای»، شرق‌شناس برجسته سوئدی تبارِ مقیم آمریکا بود که سال‌ها پیش به واسطه مطالعاتش درباره بخارا، ترغیب شد تا زبان فارسی را هم به گنجینه زبان‌های آموخته دیگرش، عربی، روسی، آلمانی، فرانسوی، پشتو، ازبکی، ارمنی و ترکی بیفزاید و اینقدر بر شدت عطش درباره ایران باستان افزوده شود که اوستایی، پهلوی و سعدی را هم بیاموزد.
این شدت علاقه به واکاوی تاریخ سرزمینمان تا آنجا پیش رفت که مرحوم دهخدا به او لقب «ایراندوست» داد؛ لقبی که تبدیل به امضای این محقق شد و به حق برازنده وی بود چراکه فرای عملا از یک مستشرق، به ایران‌شناسی تمام قد تبدیل شده بود که تالیفات ارزشمندی در این عرصه به جهان ارائه و نقش به سزایی در معرفی نیک کشورمان به جهانیان ایفا کرده است.
حالا فرای کسی بود که به کشورمان تعلق خاطر کامل داشت و به شکلی عجیب به آن عشق می‌ورزید، تا جایی که می‌توان درک کرد چرا چنین وصیتی کرده و نه زادگاهش و نه وطنی که در آن می‌زیست را برای مدفن برنگزیده و به جایش همواره می‌خواسته در ایران به خاک سپرده شود و اینقدر به این موضوع می‌اندیشیده که از هر فرصتی برای مطرح کردن درخواستش بهره می‌برده است؛ با نامه نگاری، با طرح در ملاقات حضوری و احتمالا درخواست موکد از همسر ایرانی‌اش برای پیگیری و اجرای آن. اما ظاهرا هرچه این وصیت بیشتر مورد تاکید فرای قرار گرفته و اجرای آن پیگیری شده، برای عده‌ای که تا دیروز حتی نام وی را نشنیده بودند حساسیت زا شده و دست به مخالفت زده‌اند.
مخالفت امام جمعه و امت حزب‌الله
در ادامه مخالفت‌ها با دفن جنازه ریچارد فرای در اصفهان، امام جمعه این شهر آقای فرای را «زباله غربی» توصیف کرده و گفته «مردم اصفهان اجازه چنین کاری را به مسئولان نخواهند داد که جنازه یک فرد جاسوس سیا در اصفهان دفن شود».
محمدتقی رهبر، پنجشنبه ۲۱ فروردین، به خبرگزاری فارس گفته که «آیا شخصیت ریچارد فرای مانند شخصیت امثال ملاصدرا، میرداماد یا شیخ بهایی است» و افزوده که «چرا باید چنین فردی که سارق آثار ملی ما در نیویورک بوده است در اصفهان دفن شود.»
عصر پنجشنبه گذشته نیز ده‌ها نفر که خود را «امت حزب‌الله» معرفی کرده‌اند، با راهپیمایی در اصفهان، تهدید کردند که اجازه دفن پیکر ریچارد فرای که از او به عنوان «جاسوس سیا» نام می‌برند، در این شهر را نمی‌دهند.
بر اساس گزارش‌ها، در جریان این تجمع، شعارهایی با اسپری و رنگ علیه آمریکا و «منافقان» بر روی مقبره آرتور پوپ، یکی از بزرگ‌ترین ایران‌شناسان تاریخ که به همراه همسرش در حاشیه زاینده رود اصفهان به خاک سپرده شدند، نوشته شد.
رسول یاحی، معاون سیاسی امنیتی استانداری اصفهان نیز به خبرگزاری فارس گفته که دفن ریچارد فرای در اصفهان «شایعه‌ای بیش نیست» و افزوده است: «تاکنون هیچ درخواستی از سوی ورثه وی به وزارت امور خارجه ایران مبنی بر دفن ریچارد فرای در اصفهان نرسیده است».
محمدتقی رهبر، امام جمعه اصفهان هم گفته «معتقدیم همان کار قبلی هم در مورد دفن پروفسور پوپ که حتی سارق آثار ملی ما نیز بوده و در زمان طاغوت رخ داده کار اشتباهی بوده است».
در روزهای اخیر، احمد سالک، نماینده اصفهان و رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس و روزنامه کیهان نیز موضع گیری‌های شدیدی علیه دفن پیکر ریچارد فرای در ایران داشته‌اند. این در حالی است که علی مطهری، نماینده تهران در مجلس از دولت حسن روحانی خواسته تا به وصیت آقای فرای عمل کند و ترتیب انتقال جسد او به ایران را بدهد.
میراث فرهنگی حمایت کرد
گفتنی است در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، منزلی سنتی در اصفهان به ریچارد فرای اهدا شده بود و بر اساس گزارش‌ها، دولت آقای احمدی‌نژاد به او قول داده بود که پس از مرگ، جنازه‌اش را در کنار زاینده رود دفن کند.
در میان همه مخالفت‌ها محمد حسن طالبیان، معاون سازمان میراث فرهنگی با بیان اینکه ریچاردفرای شخصیتی فرهنگی بوده که خدمات علمی خوبی در زمان خود درباره ایران ارایه کرد، گفت: بدون‌شک دفن وی باعث می‌شود تا دیگر ملل متوجه فرهنگی بودن کشورمان شوند. محمدحسن طالبیان در گفت‌و‌گو با خبرگزاری خانه ملت، درباره دفن ریچارد فرای در کنار زاینده رود استان اصفهان، افزود: ریچارد فرای ایران‌شناسی بود که سال‌ها روی مسایل فرهنگی کشورمان کار کرده و خدمات علمی خوبی هم ارایه کرده است.
وی ادامه داد: من به عنوان معاون سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نسبت به دفن ریچارد فرای در کنار زاینده‌رود موضع موافقی دارم زیرا این کار باعث می‌شود تا دیگر ملل متوجه فرهنگی بودن کشورمان شوند البته این موضوع شخصی است و ربطی به موضع رسمی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ندارد.
معاون سازمان میراث فرهنگی، با بیان اینکه ریچاردفرای دفاعیات خوب وکار‌شناسی نسبت به ایران داشته است، تصریح کرد: ایران کشوری فرهنگی است و همه فرهنگ‌ها را در درون خود جای داده است بر این اساس دفن ایران‌شناسی همچون ریچاردفرای حائز اهمیت است.
طالبیان، تاکید کرد: به طور حتم ریچاردفرای شخصیتی فرهنگی بود که در زمان خود، صحبت‌ها و دفاعیات خوبی از ایران داشته؛ وی خدمات خوبی نسبت به فرهنگ این کشور نیز انجام داده که بدون‌شک این امر بر کسی پوشیده نیست.
رد اتهام جاسوسی برای سیا
در مقابل اتهام جاسوسی که تندروهای مذهبی در ایران به ریچارد فرای نسبت داده‌اند، هفته گذشته عدن نبی، همسر ایرانی‌آسوری ریچارد فرای، در واکنش به اینکه گفته شده همسرش جاسوس سیا بوده جوابیه‌ای منتشر کرده و گفته که شوهرش هیچ‌گاه از سیا، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، پول نگرفته است. همسر ریچارد فرای در عین حال یادآوری کرده که فعالیت‌های «جاسوسی» فرای محدود به جنگ جهانی دوم و علیه آلمان نازی بوده است؛ موضوعی که پنهان نبوده و در نوشته‌های خود ریچارد فرای آمده است.
گفتنی است این ایران‌شناس برجسته در طول حیاتش در عرصه بین‌المللی همواره از نام خلیج فارس در برابر نامهای جعلی دفاع کرد. همان کاری که بسیاری از مسولان دولتی ایران نسبت به آن بی‌اعتنا بوده‌اند.
در هر حال هرچند این وصیت با موافقت دو رییس جمهور پیشین روبرو شده اما حسن روحانی تا کنون در اینباره سکوت کرده است و از روز گذشته نامهای به صورت پتیشن به منظور درخواست مردمی جهت موافقت با دفن ریچارد فرای در ایران خطاب به حسن روحانی در شبکه‌های اجتماعی جهت جمع آوری امضا منتشر شده است.
