به گزارش ایسنا، حدود پنج سالی می‌شود که بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی، ایران را رسما در فهرست سیاه قرار داده‌اند و اتباع خود را با صدور پیام‌های هشداردهنده و اخطارآمیز از سفر به ایران باز می‌دارند، پیام‌هایی که البته در هفت‌ماه گذشته و انتخاب «حسن روحانی» به‌عنوان رییس‌جمهور تا حدی در لفافه قرار گرفته، اما هنوز کاملا حذف نشده است. حالا شاید سفر کاترین اشتون – مسوول سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا – به ایران، به خروج ما از فهرست سیاه کشورهای غربی و شکسته شدن تحریم روابط گردشگری غرب با ایران کمک کند.
این گزارش می افزاید بسیاری از کشورهای اروپایی تقریبا از سال ۲۰۰۹ میلادی با دادن اخطارهای صریحی مانند «از سفر به ایران اجتناب کنید»، «به ایران سفر نکنید»، «سفر به ایران توصیه نمی‌شود» و پیام‌هایی از این دست، بسیاری از اتباع خود را از سفر به ایران منع کردند و از آنها خواستند فقط در صورت ضرورت و نیاز، به ایران سفر کنند. این پیام‌ها هنوز هم در سایت‌های وزارت خارجه کشورهای اروپایی، آمریکایی، استرالیا و نیوزیلند دیده می‌شود و هیچ اقدامی دست کم برای حذف این پیام‌ها حتی با وجود صراحت بیان رییس‌جمهور ایران مبنی بر «تعامل سازنده با جهان براساس منافع و احترام متقابل و مشترک» صورت نگرفته است.
از سوی دیگر معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از وضعیت مناسبی در حوزه گردشگری کشور خبر نمی دهد. وی می گوید آمارهای حوزه گردشگری کشور در سال ۹۱ نشان می‌دهد که در مقابل بیش از هفت و نیم میلیون گردشگر خروجی حدود چهارمیلیون گردشگر ورودی داشتیم و از این تعداد نیز کمتر از یک میلیون نفر آنها گردشگر واقعی، ماندگار و هزینه‌کننده بوده‌اند. مسعود سلطانی‌فر گفته است: از حدود ۴ میلیون و نیم گردشگر ورودی بیش از سه و نیم میلیون این افراد در حوزه تردد مرزی یا تعویض ویزا و مواردی از این دست قرار می گیرند که برای کشور ما حاصل اقتصادی یا فرهنگی ندارد. او با تاکید بر لزوم ایجاد بسترهایی برای ایجاد جذابیت برای گذران اوقات استراحت گردشگران خروجی در کشور گفت: این آمارها نگران‌کننده است و مشخص می کند که باید به‌صورت بسیار جدی در حوزه گردشگری کار کرد. معاون رئیس‌جمهور افزوده: نقطه ثقل سیاست ما در دولت فعلی مبتنی بر مشارکت و حضور بخش خصوصی در حوزه گردشگری، صنایع‌دستی و آثار باستانی است.
رتبه پایین ایران در گردشگری
گزارش رقابت‌پذیری گردشگری یا Travel and Tourism Competitiveness Report برای اولین‌بار در سال ۲۰۰۷ توسط مجمع جهانی اقتصاد منتشر شد. این گزارش شامل ۱۲۴ کشور توسعه یافته و در حال توسعه بود. گزارش بعدی در سال ۲۰۰۸ تعداد ۱۳۰ کشور، ۲۰۰۹ تعداد ۱۳۳ کشور، ۲۰۱۱ تعداد ۱۳۹ کشور و در نهایت ۲۰۱۳ تعداد ۱۴۰ کشور را شامل شد.
در این گزارش کشورهای مورد بررسی با توجه به شاخص‌های رقابت‌پذیری سفر و گردشگری رتبه‌بندی می‌شوند و برای هر یک از زیر شاخص‌ها امتیازی بین ۱ تا ۶ در نظر گرفته خواهد شد. در حقیقت برای هر کشور نمایه‌ای جدا نیز تهیه می‌شود که این نمایه شامل تخمین و اندازه‌گیری امتیاز رقابت‌پذیری به همراه اطلاعات تکمیلی در مورد شاخص‌های کلیدی اقتصاد از بانک جهانی و همچنین شاخص‌های کشورها از نظر سازمان جهانی گردشگری نیز می‌شود.
ایران در سال ۲۰۱۱ رتبه ۱۱۶ را میان کشورهای جهان داشت و در سال ۲۰۱۳ توانست رتبه ۹۸ را کسب کند. در میان کشورهای خاورمیانه نیز به ترتیب امارات، قطر، ترکیه، بحرین، عمان، اردن، عربستان سعودی، لبنان، آذربایجان و ارمنستان ۱۰ رتبه نخست جدول را به خود اختصاص داده اند.
گفتنی است صنعت گردشگری امروزه در ردیف صنعت‌های پردرآمد و پاک و کم‌هزینه دنیا قرار دارد و گزارش ها حاکی از آن است که در سال ۲۰۱۰، دویست میلیارد دلار درآمد کشورهای دنیا از این بخش تامین شده و در همان سال از هر ۱۵ نفر شاغل در سطح دنیا یک نفر در این بخش فعال بوده اند. از طرفی صنعت گردشگری دنیا ابعاد مختلفی دارد. با توجه به این که ایران طبق آمار سازمان جهانی جهانگردی دارای رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی و رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی است و همچنین جمعیت جوان رو به گسترش، نرخ بالای بیکاری، لزوم افزایش درآمد ارزی و سرمایه‌گذاری خارجی توجه بیش از پیش به این بخش می تواند زمینه رسیدن به اشتغال کامل، افزایش درآمد ارزی، معرفی تمدن و فرهنگ ایرانی به جهانیان، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و در نهایت تعامل گسترده و سازنده با کشورهای دنیا را فراهم کند.
اکنون در حالیکه در بند ۶ سند چشم‌انداز بیست ساله، اشاره شده است، که هدف کشور، کسب جایگاه اول اقتصادی در سطح منطقه آسیای جنوبی و غربی با تکیه بر رشد مستمر اقتصادی، ارتقای نسبی درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل است، شاهد هستیم که کشور در این زمینه رشد چشمگیری نداشته است. این در حالیست که با توجه به این بند، صنعت گردشگری باید در اولویت‌های توسعه قرار گیرد؛ چرا که با وجود ضریب اشتغال‌زایی بالا در این بخش، مطمئنا باعث رشد پرشتاب اقتصادی به همراه بهبود توزیع درآمد کشور خواهد شد.
علت رکود توریسم
پیرامون عدم رشد صنعت گردشگری در کشور دلائل زیادی از سوی کارشناسان مطرح می شود که از آن جمله می توان به نبود هتل‌های مناسب، نبود خدمات بهداشتی مناسب، نبود سایت‌های گردشگری مناسب، برخورد امنیتی با توریست های خارجی و در نهایت عدم سرمایه گذاری دولت در این صنعت اشاره کرد که همه در زیر سایه مدیریت ناکارآمد در این زمینه بوجود آمده اند. اما مهمترین مساله درمورد ناکامی ایران در جذب توریست خارجی را می توان به برخورد قهر آمیز در عرصه بین الملل دانست. نبود امنیت سیاسی و اجتماعی و مشکلات اخذ روادید برای اتباع خارجی از دیگر عواملی است که توریست های خارجی را علارغم جذابیت های توریستی ایران، در مورد سفر به ایران دچار تردید می کند.
ناصر پازوکی، معاون سابق سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری در این زمینه معتقد است تغییرات سیاسی جدید در کشور نمی تواند چندان تغییری در وضعیت جذب توریست خارجی ایجاد کند و افزاید: میزان گردشگران خارجی نمی‌تواند افزایش یا کاهش چشمگیری داشته باشد و تنها به میزان ۱۰ درصد می‌تواند بالا یا پایین شود. او با بیان اینکه میانگین گردشگران خارجی ۲۰ تا ۲۵ درصد است، می‌گوید: چهره‌ای که از ایران در خارج از کشور به ناحق ترسیم شده است و تصویر درستی هم نیست، باعث شده تنها گردشگرانی به ایران سفر کنند که ایران را می‌شناسند و از سال‌های پیش از انقلاب به ایران سفر می‌کردند.
حال باید دید با روی کار آمدن دولت یازدهم و توافقاتی که در مذاکرات ژنو صورت گرفته، آیا دولت روحانی توانایی اعتماد سازی در عرصه بین الملل و از انزوا درآوردن ایران را دارد و در صورت موفقیت تا چه حدی می تواند با مدیریت صحیح و کارآمد به رونق صنعت گردشگری در کشور دست یابد.
