ساموئل هانتینگتون در کتاب معروفش «نبرد تمدن‌ها» و در مقالات بعدی‌اش مکث بارزی روی مورد اوکراین کرده. می‌گوید که این کشور دچار اسکیزوفرنی فرهنگی (روانپارگی فرهنگی) میان شرق و غرب است: «اوکراین جامعه‌ای است با شکاف عمیق میان شرق و غرب. غرب آن با گرایش‌های ناسیونالیستی و مذهب کاتولیک شرقی و زبان اوکراینی و شرق آن ارتدکس و روس‌زبان».
او سه سناریو را برای آینده این کشور ترسیم می‌کند: یا جنگ و اشغال کامل آن توسط روسیه، یا جدایی شرق و غرب که به خونینی فروپاشی یوگسلاوی نخواهد بود، ولی صلح‌آمیزی تجزیه چکسلواکی را هم نخواهد داشت. گزینه سوم او اوکراینی مستقل است که در پیوند تنگاتنگ با روسیه قرار دارد.
به عبارتی برای هانتینگون سال ۱۹۹۲ و حتی ۱۹۹۶ هم گزینه محتملی نبود که اوکراین در مجموعه خود جزیی از نظام غرب شود. تحولات این سال‌ها و تاملات و منافع ژئوپلیتک و ژئواکونومیک شاید گزینه سوم هانتینگتون (داشتن صرفا روابط تنگاتنگ با روسیه) را بلاموضوع کرده باشند. به عبارت دیگر، اوکراین در سال‌های اخیر با دو گزینه روبرو بوده که یکی از آنها در آن زمان به مخیله هانتینگتون نمی‌رسید: اوکراین مستقل و دارای پیوندهای محکم هم با روسیه و هم با غرب.
گزینه اشغال کامل اوکراین توسط روسیه به دلایل زیادی منتفی است. ولی گزینه تجزیه آن همچنان امری نامحتمل نیست. گیرم که تا پیش از این تحولات ۷۰ درصد اوکراینی‌ها بیش از آن که خود را با ارزش‌های غرب یا شرق اوکراین تعریف کنند، خود را به عنوان شهروند اوکراین می‌شناختند. ۲۰ درصد روی ریشه‌های روسی خود تاکید داشته‌اند. تحولات اخیر اما شاید این درصدها را به خصوص در شرق شناور کند. همین آمار می‌گویند که ۳۷ درصد اوکراینی‌ها عمدتا یا صرفا به زبان اوکراینی صحبت می‌کنند. ۴۲ درصد عمدتا یا صرفا به روسی صحبت می‌کنند و یک پنجم جمعیت هم از هر دو زبان استفاده می‌کند.
تحولات هفته‌های اخیر، هم به تقصیر غرب و هم به تقصیر روسیه کل هویت و انسجام اوکراین را به لرزه درآورده وشکافی که هانتیگتون از آن صحبت می‌کند، شاید به سختی دوباره قابل بازگراندن به سال ۲۰۱۳ باشد. همانطور که تحولات سال ۲۰۰۸ هم شکاف در گرجستان را به سویی راندند که ترمیمش دشوارتر از همیشه شده است.
تعمیق شکاف در اوکراین اگر نخواهد به واگرایی کامل بیانجامد شاید با گزینه‌هایی مثل ایجاد یک نظام فدرالی (و در حالتی شدیدتر کنفدرالی) و داشتن روابط محکم با روسیه و اتحادیه اروپا به این یا یا آن میزان قابل مهار باشد.
- فیس بوک نویسنده
