افزایش مشکلات در بازار قیر کشور و اعلام موارد گوناگون افزایش آمار قاچاق قیر و نیز تداوم سیاست های دولت پیشین در نرخ آن اعتراض بسیاری را برانگیخت؛ صدای اعتراضی که تا زمان تصدی امور توسط دولت مورد تأیید رهبرى و اصولگرایان، در هیچ یک از نهادها و ارگان های مربوطه شنیده نمی شد.
اما به تازگی بحث افزایش قیمت قیر دوباره مطرح شده و برخی از نمایندگان مجلس و حتی برخی از رسانه های اصولگرا با حمله به دولت، افزایش نرخ قیر را یک عمل مافیایی دانسته و خواستار کاهش نرخ آن هستند.
البته برخی از کارشناسان در زمان دولت پیشین و حتی در مدتی از زمامداری دولت اصلاحات، معتقد بر افزایش قیمت قیر برای جلوگیر از قاچاق آن به خارج از کشور بوده اند. چرا که اختلاف قیمت این کالا در داخل و خارج باعث بروز پدیده قاچاق گسترده و وسیع این محصول با ارزش از کشور به خارج بود.
این اقدام پیشین با این توجیه از استقبال طرفدران دولت نهم و دهم برخوردار بوده و بسیاری از انجام آن برای کنترل بازار داخلی و خارجی قیر ابراز خشنودی می کردند.
اما امروز علی رغم آنکه خود وزارت راه و شهرسازی دولت از این امر ابراز ناخرسندی می کند و خواستار پیدا کردن راهی برای رفع این مشکل است برخی از اصولگرایان و رسانه های وابسته به آنها با حمله به دولت روحانی ، وی را مقصر دانسته و این قضیه را از چشم دولت یازدهم می بینند.
گلایه دولتی ها
بر همین اساس، روز گذشته معاون وزیر راه و شهرسازی کشور ضمن هشدار این وزارتخانه مبنی بر افزایش هزینه‌ها و چالش های پیش رو در توسعه زیربناهای کشور گفت:”با توجه به افزایش هزینه توسعه زیرساختهای حمل و نقل و کاهش اعتبارات این حوزه، توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در آینده با چالش جدی مواجه خواهد شد. افزایش قیمت قیر یکی از مهمترین دلایل افزایش هزینه در ساخت پروژه‌هاست که موجب شده در چهار سال گذشته ۳۵ تا ۴۰ درصد اعتبارات تخصیصی وزارت راه در احداث راهها صرف خرید قیر شود.”
به گزارش خبرگزاری دانشجویان کشور، علی نورزاد مدیر عامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل ضمن اشاره به فرآیند کاهش بودجه در زیرساختهای حمل و نقل طی سالهای اخیر گفت: “با توجه به اینکه در دهه ۷۰ نرخ رشد مرکب ارزش افزوده حمل و نقل بیش از هشت درصد و در دهه ۸۰ بیش از هفت درصد بوده است پیش بینی می‌شود ارزش افزوده حمل و نقل کشور به رقم ۴۵ تریلیون و ۳۰۱ میلیارد ریال برسد و در سال بعد با همین روند این رقم معادل ۵۳ تریلیون شود و این نرخ رشد در توسعه همه جانبه کشور اثر دارد لذا توسعه زیرساخت ها مهمترین عامل در ایجاد این رشد است.”
به نوشته ایسنا، نورزاد با بیان اینکه؛ در حال حاضر در کنار افزایش هزینه ساخت انواع راهها به دلیل بالا رفتن قیمت مصالح به خصوص قیر شاهد کاهش اعتبارات سالانه در این حوزه نیز هستیم، گفت:”این امر در نهایت به کاهش نرخ رشد ارزش افزوده حمل و نقل در اقتصاد کلان و نبود توازن در توسعه کشور می‌انجامد.”
معاون وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: “در یک مقایسه تطبیقی بودجه سال آینده نسبت به سال ۸۴ در زیرساختهای حمل و نقل تنها ۵٫۲ برابر شده و این در حالی است که قیمت قیر نزدیک به ۲۰ برابر شده است این امر در حالی است که در سال های گذشته بخشی از این افزایش قیمت از طریق وزارت نفت ترمیم می‌شده اما انتظار این است که در سال آینده این بخش نیز تقویت شده تا از چالش های جدی آن جلوگیری شود.”
ایسنا به نقل از وی در ادامه نوشت: “با احتساب قیمت روز سالانه باید ۶۰۰ میلیارد تومان بابت خرید قیر پرداخت شود که این رقم ۳۰ درصد از تخصیصی‌های شرکت ساخت و توسعه را شامل می‌شود. برای ساخت هر کیلومتر راه اصلی نزدیک به ۱۵۰ تن قیر و هر کیلومتر بزرگراه ۳۰۰ تن و هر کیلومتر آزادراه ۴۰۰ تن قیر لازم داریم که حداقل برای توسعه انواع راهها در سال ۹۳ نزدیک به ۴۰۰ هزار تن قیر لازم است.”
نورزاد با اشاره به نقدینگی کم پیمانکاران، اظهار داشت: “به طور قطع افزایش قیمت قیر و قطع یارانه آن، بر ساخت جاده‌ها و بهسازی آنها تاثیرگذار است بنابراین امیدواریم که مشکل تامین قیر به زودی برطرف شود تا با قیمت مناسب تر و ارزان‌تری به دست پیمانکاران برسد. در حال حاضر قیمت هر تن قیر یک میلیون و ۴۵۰ هزار تومان است، در سال گذشته براساس توافق وزارت راه و شهرسازی، معاونت نظارت راهبردی رئیس جمهور و وزارت نفت قیر به وزارت راه و شهرسازی داده می‌شد که در نهایت ۲۲ درصد از قیمت قیر را می‌پرداخت و مابقی بصورت اعتبارات خاص از سوی معاونت نظارت راهبردی در اختیار وزارت نفت قرار می‌گرفت.”
پیگیر تعدیل قیمت قیر هستیم
خبرگزاری فارس نیز در مطلبی در این خصوص ضمن اشاره به سخنان یک نماینده مجلس با تأکید بر اینکه باید قیر با قیمت پایین برای ساخت راه‌های اصلی و بزرگراه‌ها اختصاص یابد، به نقول از وی نوشت: “۹۵ درصد قیر کشور توسط دولت و شهرداری مصرف می‌شود و افزایش قیمت قیر موجب افزایش هزینه اجرایی پروژه‌ها می‌شود.”
به نوشته این خبرگزاری اصولگرا، سید بهلول حسینی عضو کمیسیون عمران مجلس، در خصوص ساخت بزرگراه‌ها و راه‌های اصلی و اختصاص قیر برای اجرای این پروژه‌ها، اظهار داشت: “ساخت راهها و بزرگراه‌ها اعتبارات عمرانی را می‌بلعد و در این بین مصرف قیر با قیمت یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومانی، برای ساخت راهها و بزرگراه‌ها هزینه زیادی را به بار می‌آورد. گزینه آسفالت جاده‌ها بسیار هزینه‌بر است و بودجه‌های عمرانی کفاف اجرا نمی‌دهد فقط در حوزه ساخت راه و بزرگراه، یک‌سوم هزینه اجرا برای آسفالت و قیر به کار می‌رود و می‌توان با نظریات کارشناسی این مورد را پیگیری کرد که قیر یارانه‌ای یا رایگان، به این بخش اختصاص یابد.”
این خبرگزاری منتقد دولت در ادامه مطلب به نقل از وی افزود: “از ۳۸ هزار میلیارد تومان درنظر گرفته شده برای پروژه‌های عمرانی، بخشی نیز برای این کار است اما اگر شرکت ساخت بخواهد قیر را با این قیمت خریداری کند و در ساخت راهها و بزرگراه‌ها و با این حجم عظیم پروژه‌ها، به کار گیرد، قطعاً هزینه بسیاری را می‌طلبد ضمن آنکه اجرای پروژه‌ها زمان‌بر خواهد شد. البته نباید بودجه راه‌های روستایی ضعیف باشد اما بهسازی راهها، احداث راه اصلی، اضافه کردن یک راه به راه اصلی و ساخت بزرگراه‌ها موجب کاهش سوانح رانندگی، کاهش مصرف سوخت، کاهش تولید آلاینده زیست‌محیطی و کاهش هزینه‌های کشور می‌شود.”
چرا باید قیر چنین قیمتی داشته باشد؟
این نماینده مجلس یادآور شد: “به چه دلیل قیمت قیر اینقدر زیاد شده است؟ مگر ۹۵ درصد قیر مصرفی در دست دولت و شهرداری مصرف نمی‌شود؟ پس چرا باید قیر چنین قیمتی داشته باشد؟”
وی افزود: “در واقع قیمت بالای قیر و به دنبال آن اجرای بزرگراه‌ها و راهها با این هزینه سنگین، خود نوعی از این جیب به آن جیب است. وقتی هزینه ساخت و اجرای جاده‌ها افزایش می‌یابد، به دنبال آن بیمه و مالیات ساخت جاده هم افزایش می‌یابد که یکی از همین دلایل افزایش هزینه‌ها، رشد قیمت قیر است.”
فارس در ادامه با اشاره به تأکید وی بر اینکه کمیسیون عمران به دنبال تعدیل قیمت قیر است، نوشت: “پیگیر ارائه یارانه قیر به شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل هستیم تا هزینه اجرای راهها و بزرگراه‌ها افزایش نیابد.”
این عضو کمیسیون عمران همچنین گفت: “در همین اعتبارات شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل بخشی از منابع به عنوان مالیات و بخشی به عنوان بیمه برداشت می‌شود؛ با افزایش قیمت قیر و به دنبال آن افزایش هزینه ساخت جاده، نرخ مالیات و بیمه نیز افزایش می‌یابد و همین هزینه‌های شرکت ساخت را افزایش می‌دهد.”
حسینی تأکید کرد: “اگر قیر رایگان و یا یارانه‌ای به شرکت ساخت ارائه شود، هزینه احداث جاده نیز کاهش می‌یابد و به دنبال آن هزینه مالیات و بیمه نیز کاهش خواهد یافت و این رقمِ بسیار پایینِ بودجه عمرانی، هدر نمی‌رود.”
از این جیب به آن جیب
وی تأکید کرد: “پیگیر آن هستیم نرخ قیر تعدیل شود تا هزینه اجرای پروژه‌ها بی‌جهت بالا نرود؛ با ارائه قیر یارانه‌ای یا رایگان هزینه عمرانی کاهش می‌یابد و اهداف برنامه در کاهش تصادفات محقق نمی‌شود. در حال حاضر قیمت تمام مشتقات نفت، پایین و تنها قیمت قیر زیاد است؛ همه مشتقات نفت غیر از قیر، مجانی ارائه می‌شود اما قیر که ۹۵ درصد آن مصرف دولتی دارد به قیمت آزاد ارائه می‌شود و این معقول نیست زیرا در واقع از این جیب به آن جیب است.”
حسینی ادامه داد: “بنزینی که ۹۵ درصد مصرف شخصی دارد با قیمت پایین ارائه می‌شود اما قیر که ۹۵ درصد مصرف دولتی داشته و برای ساخت زیرساخت‌ها به کار می‌رود، قیمت بسیار بالایی دارد و این متناسب نیست در حالی که باید خزانه پُر از منابع شود تا از آن طریق زیرساخت‌ها اجرا شود.”
به گزارش فارس، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز گذشته این نهاد، بند الحاقی ۵ به تبصره دوم لایحه بودجه سال ۹۳ را که پیش از این مراعا گذاشته بودند، مصوب کردند.
طبق مصوبه مجلس، مقدار ۵۰۰ هزار تن قیر رایگان توسط وزارت نفت برای آسفالت راه‌های روستایی فاقد آسفالت و روکش راه‌های روستایی، در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار می‌گیرد و اعتبار اجرای این بند از محل سهم شرکت تابعه ذیربط وزارت نفت از تولید نفت و میعانات گازی تامین می‌شود.
مافیا و صنعتى این پر سود
اما خبرگزاری مجلس شورای اسلامی که اینروزها به منتقد اصلی سیاست ها و اقدامات اقتصادی و سیاسی دولت تبدیل شده است در گزارشی با عنوان ” مافیا،این بار در صنعت پر سود قیر/جاده های کشور در بن بست ” نوشت:”سالهای اخیر هرچند پروژه های مهم راهسازی در کشور در دست احداث است اما دلایل مختلفی از جمله گرانی سر سام آور قیر در سال های گذشته روند پیشرفت این پروژه ها را کند کرده است.”
خبرگزاری مجلس در ادامه مطلب خود با اشاره به اهمیت زیرساختهای لازم جهت توسعه کشور، راه سازی را یکی از مهمترین این زیرساخت ها دانست و نوشت:”وجود راه های ارتباطی مناسب بستری مناسب، برای پیشرفت دیگر بخشها فراهم می کند.راه های ارتباطی که امروزه نقش مهمی در سرمایه گذاریها دارند ولی متاسفانه به دلایلی شاهد این هستیم که شهرهای کشور از راه های ارتباطی مناسب برخوردار نیستند و همین عامل باعث شده کمتر سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در برخی استان های کشور استقبال کنند.”
گزارش در ادامه امنیت راه های کشور را منوط به این امر دانسته و نوشت:”عدم وجود راه های ارتباطی مناسب دربرخی شهرها واستان باعث به وجود آمدن مشکلات بسیار زیادی در سطح این شهرها و استان ها شده به طوری که شاید بتوان به جرات گفت در حال حاضر یکی از عمده ترین دلایل تصادف در جاده های کشور که هرساله جان بسیاری از مردم را می گیرد نبود راه های مناسب و استاندارد باشد.”
به نوشته این خبرگزاری، سالهای اخیر هرچند پروژه های مهم راهسازی در کشور در دست احداث است اما کارشناسان و فعالان این حوزه مهمترین دلیل کندی پروژه های راهسازی را در کنار نبود اعتبارات مناسب، مطالعات و بررسی های کارشناسانه کافی ، گرانی قیر که اصلی‌ترین و گران‌ترین ماده در راهسازی کشور محسوب می شود اعلام می کنند. قیر، فرآورده ای است که هم در ساختمان سازی به کار می رود و هم در راهسازی و به همین دلیل افزایش قیمت آن در چند گذشته باعث نگرانی بسیاری از فعالان حوزه ساخت و ساز و راهسازی شده و آثار مخرب آن را نمی توان در افزایش هزینه ها نادیده گرفت .”
اعتراض به برخورد دولت با رانت خواران
این خبرگزاری منتقد دولت در ادامه ضمن زیر سوال بردن گرانی قیر برای جلوگیری از رانت خواری نوشت:”هرچند مسئوولین وزارت نفت با دفاع غیرکارشناسانه , افزایش قیمت قیر را موجب جلوگیری از رانت خواری عنوان کرده اند ولی واقعیت این است که در ایران ۸۰ فرآورده نفتی تولید می شود و هیچ گاه بحث جلوگیری از رانت خواری در مورد آنها مطرح نبوده است .”
خبرگزاری مجلس شورای اسلامی در ادامه نوشت:”با نیم نگاهی به افزایش نرخ قیر در کشور در یک دهه اخیر خواهیم دید که در ۱۰ سال گذشته حدود ۷ درصد از اعتبارات تخصیصی به وزارت راه، برای خرید قیر استفاده می‌شد، زیرا قیر ارزان بود و حجم زیادی از بودجه را شامل نمی‌شد اما در ۴ سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش پیدا کرده واز سال گذشته به دلیل پرش قیمتی بیش از دو برابر قیر، ۳۵ تا ۴۰ درصد از اعتبارات تخصیصی وزارت راه در احداث جاده‌های جدید یا بهسازی جاده‌های قدیمی صرف خرید قیر می‌شود که این موضوع باعث شده راندمان جاده‌سازی در کشور کاهش پیدا کند. “
نیاز سالانه ٢ هزار میلیارد تومان برای خرید
ایکانا در ادامه افزود:”باید توجه داشت نیاز سالانه وزارت راه ۱٫۵ میلیون تن قیر است، که با احتساب قیمت روز، سالانه باید نزدیک به ۲ هزار میلیارد تومان بابت آن پرداخت شود.در بودجه سال ۹۳ ، ۵۰۰ هزار تن قیر به راه روستایی اختصاص یافته و هیچ مقدار قیر یارانه ای به کریدورهای اصلی کشور اعم از آزادراه، بزرگراه و راه اصلی تخصص نیافته است که این نشان می دهد سال آینده نیز نمی توان بر سرعت ساخت راه های کشور امیدوار بود وقطعا با توجه به افزایش هزینه توسعه زیرساخت های حمل و نقل و کاهش اعتبارات این حوزه، توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در آینده با چالش جدی مواجه خواهد شد.”
مافیا؛ باعث بالارفتن نجومی قیمت
این خبرگزاری همچنین در ادامه با اشاره به جلسه مشترک وزارتخانه‌های راه و شهرسازی، نفت و کمیسیون عمرانی مجلس به نقل از علی‌نعمت چهاردولی نماینده مردم ملایر، درباره مشکلات تأمین قیر برای پروژه های راهسازی کشور نوشت: “باید توجه داشت تامین محصول قیر کار دشواری نیست، اما اینکه چرا قیمت قیر رشد نجومی داشته، دلایل مختلفی دارد. می‌توان گفت مافیای قیر باعث بالارفتن نجومی قیمت این فرآورده در ۱۰ سال گذشته بوده است و برخی با واردات و صادرات قیر و بالا بردن قیمت‌های ناگهانی، بازار قیر را متشنج کرده و باعث شدند قیمت قیر به رقم فعلی برسد.”
رشد ۲۰۰۰ برابری قیمت در ۱۱ سال
وی افزود: “باید پذیرفت قیمت قیر به اندازه‌ای گران شده که راندمان فعالیت‌های راهسازی کشور با مشکل جدی مواجه شود، به طوری که قیمت هر کیلو قیر به حدود ۱۷۰۰ تومان رسیده است و به عبارت دیگر قیمت قیر در ۱۱ سال گذشته حدود ۲۰۰۰ برابر شده است. قیمت بالای این فرآورده نفتی باعث شده تقریباً تمامی اعتبارات وزارت راه و شهرسازی به این موضوع اختصاص داده شود و با توجه به پایین بودن اعتبارات عمرانی با مشکل جدی در ساخت زیرساخت‌هایی مانند آزادراه و راه روستایی مواجه شویم.”
