دوشنبه هفته جاری خبرگزاری «ایلنا» به‌نقل از وزیر ارشاد خبری منتشر کرد که در آن آمده بود: «دولت نوپاست و در طول این مدت به بررسی ساختار وزارتخانه‌ها و استفاده از نیروهای متخصص پرداخته است، طبیعتا برگزاری برخی نمایشگاه‌ها به تاخیر می‌افتد. از این رو با توجه به محدودیت زمانی تا پایان سال ۹۲ فکر نمی‌کنم نمایشگاه برگزار شود.» کمی بعد اما خبرگزاری «فارس» در خبری به نقل از معاون مطبوعاتی وزیر نوشت: با وجود آنکه وزیر ارشاد اعلام کرده ممکن است امسال نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها برگزار نشود، طبق اعلام معاونت مطبوعاتی ارشاد، زمان برگزاری آن تا چندروز آینده به‌صورت قطعی اعلام می‌شود. علی جنتی در حاشیه کنفرانس بین‌المللی روابط عمومی ایران اعلام کرده بود اطلاع دقیقی درخصوص زمان برگزاری نمایشگاه مطبوعات ندارد و باید این موضوع از طریق معاونت مطبوعاتی پیگیری شود. وی در ادامه گفته است: «اما ممکن است نمایشگاه مطبوعات در سال‌جاری برگزار نشود.»
پس از آن حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌طور رسمی چالش‌های پیش روی این معاونت در برگزاری نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها را اینچنین اعلام کرد: «برای برگزاری نمایشگاه مطبوعات عمدتا با سه چالش مواجهیم: اولا: برخی از چهره‌های صاحبنظر رسانه‌ای به برگزاری نمایشگاه به‌شکل موجود انتقاد اساسی دارند و آن را مصداق اسراف می‌دانند؛ اگرچه تعداد زیادی نیز یکی از محاسن نمایشگاه مطبوعات را دیده‌شدن فعالیت رسانه‌ها و نشاط سیاسی- اجتماعی می‌دانند. ثانیا: مطابق اعلام ستاد نماز جمعه تهران قرار است تا پایان سال‌جاری نمازجمعه در مصلای تهران برگزار شود. ثالثا: تامین اعتبارات لازم برای برگزاری نمایشگاه به‌شکلی وزین هم از دغدغه‌های تعیین‌کننده است که امیدواریم حل شود. بنابراین درحال‌حاضر با چند گزینه مواجهیم که مشغول بررسی آن‌ها هستیم.
روز گذشته نیز برخی خبرگزاری‌ها از برگزاری نمایشگاه بین المللی مطبوعات و خبرگزاری‌ها از تاریخ ۲۸ بهمن تا چهار اسفند خبر می‌دادند و اعلام کردند دست اندرکاران برگزاری نمایشگاه مطبوعات با سازمان شهرداری تهران برای برپایی نمایشگاه به توافقاتی رسیده‌اند که کار را به شهرداری بسپارند و ظاهرا مدیران شهرداری هم برپایی نمایشگاه را در باغ کتاب تهران پیشنهاد داده‌اند.
گفتنی است چالش بر سر برگزاری یا عدم برگزاری نمایشگاه مطبوعات به اوایل مهرماه باز می‌گردد که با وجود ثبت نام مراجع ذیربط از متقاضیان شرکت در نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها، خبر به تعویق افتادن چند ماهه نمایشگاه مطبوعات در تمام رسانه‌های کشور منتشر شد که دلیل اصلی آن را طلاقی با آغاز ماه محرم عنوان کرده بودند.
ابهام در برگزاری نمایشگاه مطبوعات در کنار روندی که مطبوعات کشور در ماه های گذشته طی کرده اند، بسیاری از فعالین این حوزه را دچار تردید کرده است که آیا باید به گشایش فضای مطبوعاتی در دولت یازدهم امیدوار بود یا خیر.
وزارتخانه‌ای زیر ذره‌بین قوه قضائیه و مجلس
پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، با شعار «تدبیر و امید»، امید‌ها برای فراهم آمدن بستری مساعد برای فعالیت مطبوعات در ایران افزایش یافت اما اکنون و با گذشت پنج ماه از روی کار آمدن دولت روحانی، این امید‌ها تا حدودی رنگ باخته‌اند.
چندی پس از انتخابات بود که روزنامه‌های «نشاط» و «هم میهن» که آمادگی خود را برای بازگشت به عرصه فعالیتهای رسانه‌ای اعلام کردند. علی جنتی وزیر ارشاد اسلامی هم از نظر مساعد معاونت مطبوعاتی وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی در اینباره خبر داد اما انتشار این دو روزنامه به دلیل ممانعتهای برخی از نهاد‌ها با مشکلاتی روبرو شده است.
همزمان علی مطهری، عضو هیات نظارت بر مطبوعات در گفتوگو با روزنامه «اعتماد»، در خصوص مشکلات در مسیر انتشار برخی از روزنامه‌ها، از دخالت بعضی از قوا یاد کرد و گفت: به نظر من دخالت بعضی از قوا در این موضوع بجا نیست چرا که مرجع اصلی رسیدگی به این امور، هیات نظارت بر مطبوعات است. وی همچنین افزوده بود برخی از قوا بدون اطلاع هیات نظارت تصمیماتی را می‌گیرند و این مساله در کار مطبوعات اخلال ایجاد کرده است.
هر چند اشاره علی مطهری به دخالت‌های قوه قضائیه در حوزه مطبوعات مربوط می‌شد اما به نظر می‌رسد نمایندگان اصولگرای مجلس هم وزارت فرهنگ و ارشاد یازدهم را به شدت زیر ذره ین گرفته‌اند بطوریکه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی روز سه‌شنبه گذشته، ۱۷ دی برای پاسخ به پرسش‌های حمید رسایی، عضو فراکسیون جبهه پایداری در مجلس و از حامیان سرسخت رئیس‌جمهور دولت دهم، در مجلس حاضر شد.
بیشتر نمایندگان از پاسخ او به پرسش‌هایی مربوط به ابراز تاسف او از توقیف روزنامه «بهار» و سخنانش در مورد تک‌خوانی و جمع‌خوانی زنان قانع نشدند. این به معنای اخطار به او یا دادن «کارت زرد» تلقی می‌شود که در صورت سه بار تکرار، استیضاح او را در پی خواهد داشت.
گفتنی است علی جنتی در اولین جلسه هیات نظارت بر مطبوعات در شهریورماه با تاکید بر الزام آزادی مطبوعات گفته بود: رویکرد دولت به مطبوعات، رویکردی دو سویه و تعاملی است و عمیقا اعتقاد داریم که تقویت کارکرد نظارتی مطبوعات می‌تواند از بروز بسیاری معضلات و مفاسد در کشور جلوگیری کند.
جنتی همچنین در سخنان روز یکشنبه خود در ایرنا گفت که مخالفت‌ها با سیاست فرهنگی دولت جدید موجب نخواهد شد که این دولت سیاست فرهنگی خود را تغییر دهد. جنتی در پاسخ به این پرسش که آیا فشار‌ها و حساسیت‌های مجلس شورای اسلامی در عرصه فرهنگ موجب تغییر سیاست دولت در این زمینه خواهد شد یا نه، گفت که مجلس موظف است سؤال کند و دولت موظف است پاسخ گوید، «اما این روند در سیاست‌های دولت، بخصوص در حوزه‌های فرهنگی، رسانه‌ای و هنری» تأثیر نخواهد گذاشت.
گسترده تر شدن دایره نارضایتی
هر چند رییس دولت یازدهم و وزیر ارشاد مستقیم و غیر مستقیم از آزادی بیان و آزادی مطبوعات در فضای کشور سخن می‌گویند اما در حوزه عمل شاهد گشایشی در فضای مطبوعاتی نیستیم. ماشاءالله شمس‌الواعظین فعال مطبوعاتی هفته جاری طی گفتگویی با ایرنا در اینباره گفت «مطبوعات ایران از یک توسعه نیافتگی بسیار شدید و مخاطره آمیز رنج می‌برد. تراز روزنامه‌نگاری ایران و حتی شاید بتوان گفت تراز عمل رسانه‌ای در ایران در مقایسه با کشورهای دارای مختصات شبیه ایران، بسیار پایین آمده است».
وی با تاکید بر این نکته که ما تغییر ملموس در نحوه رفتار دولت حسن روحانی با رسانه‌ها نمی‌بینیم، افزود: «اگر چه فضای نقد و گفتوگو، کاهش فشار‌ها، پاره شدن تور وحشت بر سر رسانه‌ها دیده می‌شود حاصل رویدادی به نام انتخابات ۲۴ خرداد است. نمی‌توان این مساله را به سیاست‌گذاری‌های موجود ارجاع داد».
از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم مطبوعاتی چون بهار، یاثارالله، ۹ دی، وطن امروز و قانون با توقیف و تذکر روبرو شده‌اند. به نظر می‌رسد در دولت تدبیر و امید برای اولین بار دایره اعتراض مطبوعاتی‌ها به اصولگرایان هم گسترده شده است بطوریکه محمد رحمانی، سردبیر سایت نکات پرس هفته گذشته پس از مسدود شدن این سایت در یادداشتی نوشت: «فعالیت سیاسی در کشور حتی در دفاع از نظام با قرائت آزاد و عدالت طلبانه آخرش می‌شود همین جایی که من هستم یک پرونده قضایی، اعصاب خورد، خانواده مضطرب! ما را نمی‌خواهند! زورمان هم نمی‌رسد! اگر هم صدایمان را بلند کنیم و گردنمان را افراشته کنیم و بر آرمان‌هایمان تاکید کنیم جایمان می‌شود اوین و رجایی شهر و… آن زمان دیگر آنهایی که یک عمر سنگشان را به سینه می‌زدی می‌شوند زندانبان ما! خیلی‌ها این واقعیت تلخ را از نزدیک درک کردند».
نارضایتی‌ها از فضای مطبوعاتی در حالی است که حسن روحانی در روزهای ابتدایی دولت تدبیر و امید گفته بود: آستانه تحمل این دولت بسیار بالا‌تر از آن است که قادر باشند به این راحتی دولت را در مسیر عصبانیت قرار دهند؛ یادمان باشد از نقد و انتقاد نباید بهراسیم و نباید ناراحت شویم، آزاد بگذاریم هر کس نقد دارد، مخصوصاً نقد سالم، سازنده و دلسوزانه این بهترین کمک برای ما است.
از سوی دیگر انتظار نافرجام روزنامه نگاران از بازگشایی انجمن صنفی روزنامه نگاران که با سخنان محسنی اژه‌ای در نیمه دی ماه جاری پایان یافت، یکی دیگر از مسائلی بود که بسیاری از فعالین حوزه مطبوعات را از گشایش فضای مطبوعاتی در حال حاضر دلسرد کرد.
اکنون بعد از گذشت ۵ ماه از دولت تدبیر و امید به نظر می‌رسد با وجود فشارهای مجلس و قوه قضائیه، نه تدبیری برای گشایش فضای مطبوعاتی وجود دارد و نه فعالین حوزه مطبوعات باید امیدی به دست یابی به مطالبات خود از دولت تدبیر و امید داشته باشند.
