در میان پرونده های مطرح شده در مورد فسادهای دولت دهم و افزایش تصاعدى پدیده های رانت خوار در کشور، اسامی افرادی مطرح شد که همگی با حمایت دولت احمدی نژاد و با استفاده از فرصت های پیش آمده به بهانه تحریم ها، دست به معاملات بزرگ اقتصادی، نفتی زده و در این میان به ثروت های هنگفتی هم رسیدند که در تاریخ کشور تا کنون بی سابقه بوده است.
اما به تازگی یکی از این پرونده ها که بیش از دیگران مطرح شده است مربوط به بدهی های میلیاردی بابک زنجانی بوده، که به گفته برخی مسوولان در پی سیاست های دورزدن تحریم ها امانت دار پول و ثروت ملی کشور بوده است.
این پرونده پس از روی کار آمدن دولت روحانی در مسیر پیگیری بیشتری قرار گرفت و پس از فشارهای اعمال شده از سوی دولت و مجلس، گفته شد که بخشی از بدهی های این شخص به صنعت نفت کشور بازخواهد گشت.
اگرچه صحت این خبر و ادعا از سوی برخی مسوولان بانکی و مالی کشور رد شده است اما در عین حال بسیاری از ناظران بر این عقیده اند که هیچ گاه این افراد به خاطر ثروت هایی که از راه دلالی و رانت به دست آورده اند مورد پیگرد قرار نخواهند گرفت.
بر این اساس، روز گذشته خبرگزاری جمهوری اسلامی، در گزارشی بار دیگر از عدم پرداخت بدهی بابک زنجانی به وزارت نفت خبر داده و نوشت: “هیچگونه پرداختی تاکنون برای تسویه بدهی ۲ میلیارد و ۶۰ میلیون یورویی بابک زنجانی به وزارت نفت صورت نگرفته است.”
به نوشته ایرنا، این منبع اگاه عصر سه شنبه درخصوص انتشار برخی اخبار مبنی بر پرداخت وصول بدهی بابک زنجانی به وزارت نفت از سوی برخی منابع خبری در مجلس و سایت های اینترنتی، افزود: “تاکنون هیچ پرداختی در این زمینه صورت نگرفته و وزارت نفت و بانک مرکزی تا به حال هیچ دریافتی در این زمینه نداشته اند.”
بابک زنجانی در دولت های نهم و دهم از طریق چند بانکی که در اختیار دارد، اقدام به جابه جایی پول نفت صادراتی ایران می کرد و هم اکنون دو میلیارد و ۶۰ میلیون یورور از این بابت به وزارت نفت بدهکار است.
وزیر نفت در نخستین روزهای پس از تصدی وزارت نفت تاکید کرده بود که پیگیری دریافت پول هایی که به خزانه واریز نشده جزو اولویت های اصلی در وزارت نفت خواهد بود.
تأیید پرداخت بدهی از سوی برخی نمایندگان
اما پیش از این خبرگزاری مهر در هفته گذشته سرانجام از پرداخت بدهی بیش از ۲ میلیارد یورویی بابک زنجانی به وزارت نفت، آنهم پس از کشمکش‌های فراوان در روز شنبه هفته جاری خبر داده بود، که بدین ترتیب و به گفته رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس این پول معادل ۳ ماه اعتبار یارانه نقدی حدود ۷۶ میلیون ایرانی است.
به نوشته این خبرگزاری نزدیک به اصولگرایان، محمدعلی پورمختار با اطمینان خاطر و حتی با اشاره به تأییدیه رییس بانک مورد نظر در این خصوص گفته بود: “بابک زنجانی اصل بدهی خود به وزارت نفت را به یکی از شعبه های خارجی بانک‌های داخلی پرداخت کرد و این موضوع مورد تائید رئیس این بانک هم قرار گرفت.”
پورمختار در پاسخ به این سئوال که چرا مبلغ مذکور به یکی از شعب خارجی واریز شده است گفت: “زنجانی با توجه به تحریم‌ها از طریق خاصی این پول را به حساب یکی از شعبه های خارجی بانک‌های داخلی پرداخت کرد.”
وی در مورد نحوه پرداخت این پول توضیح بیشتری نداد.
بدهی معادل ۳ ماه یارانه ۷۶ میلیون ایرانی
پیش از این، بدهی بابک زنجانی به وزارت نفت حدود دو میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو اعلام شده بود که به نوشته مهر، ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو با نرخ یورو ۴۰۶۰ تومان در بازار آزاد بیش از ۱۰ هزار و ۵۵۰ میلیارد تومان می‌شود. در واقع، دولت در حال حاضر بابت یارانه نقدی ۷۶ میلیون ایرانی، ماهانه چیزی حدود ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان پرداخت می‌کند.
برهمین اساس، وصول بدهی زنجانی به وزارت نفت، اعتبار یارانه نقدی ۷۶ میلیون ایرانی برای مدت ۳ ماه را شامل می‌شود.
نتیجه استعلام
اگر چه این ادعا از سوی پورمختار چندی به طول نیانجامید که بانک مرکزی این ادعا را در همان روز رد کرده و از عدم پرداخت بدهی این شخص خبر داد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم روز شنبه یک مقام مسئول در بانک مرکزی درباره بررسی‌های این بانک برای تأیید یا رد خبر اعلام واریز بدهی دو میلیارد یورویی بابک زنجانی گفت: “استعلام کردیم؛ بابک زنجانی تا این لحظه هیچ پولی به هیچ بانکی واریز نکرده است.”
بنابراین گزارش، این مقام مسئول در بانک مرکزی در گفت‌وگو با تسنیم، در پاسخ به این سؤال که بررسی‌های امروز بانک مرکزی درخصوص واریز بدهی دو میلیارد یورویی بابک زنجانی بابت فروش نفت به چه نتیجه‌ای انجامید، گفت: “واریز بدهی بابک زنجانی را تأیید نمی‌کنیم.”
بابک زنجانی کیست؟
بابک زنجانی با نام کامل بابک مرتضی زنجانی (متولد ۲۱ اسفند ۱۳۴۹ در تهران) است که به دلیل فعالیت های بحث برانگیز اقتصادی و حمایت دولت احمدی نژاد در بدست آوردن رانت های بزرگ اقتصادی توسط رسانه‌هایی همچون سایت های خبری بازتاب امروز و کلمه، به مسایل فساد اقتصادی متهم شد.
سایت خبری کلمه نزدیک به هواداران میرحسین موسوی، دستگیری فواد صادقی و علی غزالی دو روزنامه نگاری که سایت بازتاب امروز را اداره می‌کردند را به فشارهای وی منتسب کرده است.
بابک زنجانی به گفته خودش دارای بیش از ۷۰ شرکت از جمله شرکت هولدینگ توسعه سورینت قشم، “اولین بانک سرمایه گذاری اسلامی” (به انگلیسی: First Islamic Investment Bank) در مالزی، سهامدار شرکت هواپیمایی انور ترکیه، مؤسسه مالی اعتباری در امارات و بانک ارزش تاجیکستان است. او همچنین شرکت‌هایی در دوبی، ترکیه و تاجیکستان دارد. در یکی از قطعنامه‌های تحریم اتحادیه اروپا، ۱۵ شرکت منتسب به او نام برده شده است.
زنجانی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا گفته است که او ۶۴ شرکت داخلی و خارجی دارد و “هم‌اکنون در ایران و دیگر کشورهای دنیا با ۱۷ هزار نفر پرسنل مشغول ارائه تجارت و خدمات هستیم.”
زنجانی همچنین مالک و رییس هیات مدیره باشگاه فوتبال راه‌آهن است. وی در ۱۴ آذر ۱۳۹۲ در گفتگویی با علی پروین اعلام کرد حاضر است ۲۰۰ میلیارد تومان نقد بدهد تا مالک باشگاه پرسپولیس شود. وی همچنین رئیس هیئت مدیره هواپیمایی قشم است.
مروری بر بدهی نفتی
به نوشته منابع خبری بیژن زنگنه وزیر نفت ایران روز سه شنبه ۱۹ شهریور ۹۲، مدعی شد که بابک زنجانی، تاجر ایرانی بیش از دو میلیارد دلار حاصل از فروش نفت ایران را به خزانه دولت واریز نکرده و وزارت نفت و مجلس ایران در حال پیگیری این مساله هستند. همچنین وی به خبرنگاران گفت که آقای زنجانی معتقد است که این پول به حسابش ریخته شده اما این حساب از طرف آمریکایی‌ها بلوکه شده است.
پنج‌شنبه ۲۱ شهریور ۱۳۹۲ جلیل جعفری عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: “بدهی بابک زنجانی به وزارت نفت “دو میلیارد دلار نیست، بلکه دو میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار است.”
سه شنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۲ عضو هیات‌رییسه اتحادیه صادرکـنـندگـان فـرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در گفت‌وگو با روزنامه شرق گفت: “بابک زنجانی مهره سوخته یک جریان است، جریانی که حالا چندان هم از تخریب او ناراضی نیستند.”
واکنش بابک زنجانی
یک روز پس از اظهارات بیژن زنگنه، زنجانی سخنان زنگنه را تکذیب کرده و گفت این پول در حساب شرکتی وابسته به وزارت نفت در خارج از کشور است و عدم انتقال این پول به وزارت نفت ربطی به او ندارد. اما بابک زنجانی در ویدئویی که بر روی سایت یوتیوب منتشر کرد، گفت که نقش او در این ماجرا صرفاً کمک به افتتاح حساب برای یکی از شرکت‌های وزارت نفت در بانکی بوده که او در آن کار می‌کرده است. به گفته او این شرکت در هنگ کنگ به ثبت رسیده است. از آنجایی که این شرکت به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانسته برای نقل و انتقالات پولی خود حسابی در خارج از کشور داشته باشد، او صرفاً کمک کرده که این شرکت بتواند حسابی در خارج از کشور باز کند تا پول عاید از فروش محصولات خود را دریافت کند. زنجانی گفت که به دلیل تحریمهای علیه او و بانکی که او در آن فعال بوده و شرکت زیر مجموعه وزارت نفت در آن حساب داشته، انتقال این پول به ایران فعلاً با مشکلاتی همراه است. زنجانی در واکنش به اظهارات زنگنه گفت: “این حساب و موجودی آن توسط هیچ کشور و نهادی مسدود نشده و صرفاً مانع اصلی انتقال این پول به ایران این است که وزارت نفت می‌خواهد موجودی این حساب به حساب‌های وزارتخانه و یا بانک مرکزی واریز شود که به گفته آقای زنجانی عملاً به دلیل تحریمهای بین‌المللی انتقال سویفتی این مبلغ به آن حساب‌ها امکانپذیر نیست. او گفت به محض اینکه شرکت هنگ کنگی وابسته به وزارت نفت حسابی را معرفی کند که برای انتقال سویفتی مشکلی نداشته باشد، بلافاصله این پول را به آن حساب منتقل خواهد کرد.”
زنجانی در واکنش به سخنان جلیل جعفری گفت: “کل مبلغ فروش ۱۹۰۰ میلیون یورو بوده که ۷۰۰ میلیون یورو آن را دریافت نموده‌اند و مابقی هم در حساب آن شرکت موجود است. این مبلغ توسط اتحادیه اروپا و آمریکا بلوکه نشده، علت عدم انتقال آن به حساب‌های خزانه کشور، تحریم بودن حساب‌های معرفی شده است و هیچ بانکی آمادگی دریافت مبلغ را ندارد و این موضوع به بنده مربوط نمی‌شود.”
زنجانی می‌گوید که در دو – سه سال گذشته بیش از ۱۷ میلیارد از درآمد حاصل از فروش نفت را به ایران منتقل کرده است.”
سرباز بسیجی و میلیاردر شدن
زنجانی در مصاحبه با ایسنا خودش را “سرباز بسیجی در جبهه اقتصادی” معرفی کرد و گفته بود که همه فعالیت‌هایش زیر نظر وزیر نفت و مسئولان وقت و “کاملاً شفاف” بوده است. همچنین گفته بود که در دوران سربازی‌اش راننده رئیس بانک مرکزی بوده است و زمانی که دلار ۳۰۰ تومان بوده است، روزانه ۲۰ میلیون دلار را در بازار آزاد می‌فروخته تا قیمت ارز در بازار نوسان نداشته باشد و از این راه به کشورش خدمت می‌کرده است.
به گفته خود زنجانی، زمان سربازی به سپاه اردکان اعزام شده است. در اردکان چون مرتب تر بود و تمیزتر می‌نوشت به قرارگاه فرماندهی سپاه منتقل شد. بعد از حدود ۱۳ تا ۱۴ ماه با دیدار اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور سابق ایران از قرارگاه سپاه و تأکید بر نیاز برخی مراکز، از جمله بانک مرکزی به سرباز، وی را به عنوان سرباز به بانک مرکزی تهران می‌فرستند.
بابک زنجانی چندی بعد راننده محسن نوربخش، رئیس وقت بانک مرکزی می‌شود. او در آنجا غیر از رانندگی کار ثبت نامه‌ها را هم بر عهده می‌گیرد. زنجانی بعد از اتمام دوره سربازی به دلیل اینکه “صاحب چند کارت” برای دلالی بانک مرکزی بود تصمیم می‌گیرد در تزریق دلارهای بانک مرکزی برای کنترل بازار فعالیت کند.
زنجانی می‌گوید، نخستین ارزی که از بانک مرکزی برای توزیع گرفته ۱۷ میلیون دلار بوده؛ کارمزدی که بابت توزیع آن دریافت کرده هم ۱۷ میلیون تومان بوده است. او هر روز ۱۷ میلیون دلار از بانک می‌گرفت و پخش می‌کرد و ۱۷ میلیون تومان هم سود دریافت می‌کرده است.
زنجانی پس از درگذشت نوربخش تصمیم می‌گیرد “سالامبور” فروش شود، یعنی پوست گوسفند به خارج از ایران بفروشد. او پوست گوسفندان را می‌خرید، سپس دباغی کرده و بعد به گفته خود، آنها را به ترکیه می‌فرستاد. زنجانی می‌گوید، در نخستین کانتینری که به ترکیه فرستاد هر “سالامبور” برایش نیم دلار تمام شد؛ اما آنها را در ترکیه به ۱۹ تا ۲۰ دلار فروخت و پولش یک‌باره چندبرابر شد. او کارش را با ۵ هزار پوست شروع کرد و سودهای کلانی عایدش شد؛ همه چیز خوب پیش‌می‌رفت تا اینکه در سال ۱۹۹۶ میلادی ورشکست شد و به زندان افتاد.
