در طول دوران نظام جمهوری اسلامی عملکرد دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی کشور همواره دارای فراز و نشیب‌های فراوانی بوده است و بر همگان واضح و مبرهن است که در اتخاذ سیاست‌های تبیین شده غیر از رییس جمهور و وزارت امور خارجه، پارامترهای دیگری نیز دخیل است.
در دولت احمدی‌نژاد راهکارهای مشخص شده از سوی نظام بر اساس سیاست تهاجمی تعریف شده بود که پایانی جز اقتصاد آشفته و انزوای کامل در بعد بین المللی بازده دیگری برای ایران به ارمغان نیاورد.
با اقبال مردم به حسن روحانی به واسطه حمایت همه جانبه اصلاح طلبان و نگاه مثبت وی به پایان بحران سازی، بار دیگر این امید در جامعه بوجود آمد که با کمک عقلانیت دولت آینده، می‌توان از مشکلات بوجود آمده عبور کرد و همین امر زمینه ساز اعتماد مردم به یازدهمین رییس جمهور ایران گردید.
تا پیش از انتخابات یازدهمین دوره ریاست‌جمهوری، آحاد جامعه به واسطه رویکرد غیرعاقلانه دستگاه اجرایی کشور به ویژه شخص احمدی‌نژاد، دیگر نظر مثبتی بر عملکرد دولت نداشتند و دور نمای خوبی نیز مشاهده نمی شد.
پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری عملا این قدرت را به دستگاه اجرایی و دیپلماسی کشور داد که با استفاده از حمایت پایگاه اجتماعی از سوی رای دهندگان و مشروعیت دولت، از آزادی عمل و قدرت چانه زنی بالا استفاده و عملا دستگاه دیپلماسی کشور را در راستای خواست مردم فعال و پویا کند.
با سفر حسن روحانی به نیویورک و گفت‌وگوی تلفنی با باراک اوباما، کلید این حرکت زده شد و پس از آن نیز، عملکرد محمد جواد ظریف در عرصه مذاکرات ۱+۵ و سخن از ترمیم روابط با انگلیس سبب گردید نگاه جامعه بین‌الملل به نگرش کنونی دولت تغییر کند.
متاسفانه این واقعیت را باید پذیرفت که افراطیونی در دستگاه حاکمه جمهوری اسلامی حضور دارند که تحت هیچ شرایطی حاضر نیستند پیام آحاد جامعه را در رای به نفی آنان با حمایت از دولت اعتدال بپذیرند و این جریانات به ظاهر وابسته به رهبر با وجود حمایت تلویحی آیت الله خامنه‌ای از دیپلماسی دولت، به خود اجازه می‌دهند علیه تصمیم‌ها و اقدامات دولت موضع گیری و در برخی مواقع مخالفت جدی کنند.
هاشمی رفسنجانی در این زمینه شهامت دولت یازدهم برای فعال کردن دیپلماسی پویا را ستودنی دانسته و گفته است: افراطیون همه هنر خویش را برای جلوگیری و مانع‌تراشی در کارهای دولت بکار می‌برند و عقلا باید هوشیار باشند که منطق اداره جامعه در شرایط فعلی، سیاست خارجی مبتنی بر عزت، حکمت و مصلحت است.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اهمیت روابط جهانی در دنیای کنونی خطاب به این افراد که بر ادامه انزواگرایی ایران تاکید دارند، گفت: نمی‌توان در دنیای معاصر بدون تعامل سازنده و دیپلماسی فعال به مسیر خود ادامه داد.
این سخنان هاشمی رفسنجانی که خود روزگاری در عرصه ریاست قوه مجریه حضور داشت، نشان از این واقعیت دارد که دولت به تنهایی در عرصه سیاست‌خارجی تصمیم گیرنده نیست و افراد زیادی در آن دخیل هستند که نمی‌توان آنان را به حال خود واگذار کرد که هرآنچه می‌خواهند به انجام برسانند.
سالیان سال است که عملکرد نظام جمهوری اسلامی در حوزه سیاست خارجی موجب تخریب روابط ایران با دیگر کشورهای جهان شده و اتخاذ اظهارات و رفتارهای فکرنشده و بی ثباتی در مواضع، باعث بروز بحران‌های بی شماری برای کشور شده است.
حسن روحانی نیک می‌داند که اتخاذ رویکرد خصمانه نسبت به مسائل جهانی تنها موجب منزوی شدن کشور می‌شود و با وجود مخالفت‌های داخلی، روند خوبی را در راستای اعتمادسازی بین‌المللی آغاز کرده است که می‌تواند با بهره‌مندی از استراتژی تعامل با دیگر کشورها به فرآیندی مثبت برای کاهش تنش دست یابد.
البته با وجود تاثیرپذیری سیاست‌های دیپلماسی نظام از عوامل خارج از دستگاه اجرایی کشور، باز هم نوع برخورد و ادبیات سیاسی دولت‌مردان به ویژه شخص رییس جمهور در نوع گفتمان‌های صورت گرفته، تاثیر بسیاری دارد.
رئیس جمهور ایران در این‌باره گفته است: به لطف خداوند و به یمن حماسه سیاسی مردم در انتخابات، تحرک دیپلماتیک دولت در تعامل سازنده با جهان با حمایت واعتماد رهبر معظم انقلاب اسلامی در همین مدت کوتاه آثار ارزشمندی داشته است که دولتها را به تجلیل از مردم سالاری در ایران وا داشته است و هم روند فزاینده تحریم‌ها را متوقف کرده است .
وی می‌افزاید: دیپلماسی فعال ایران ابتکار عمل را بدست گرفته و افکار عمومی جهان را حتی در کشورهای تحریم کننده به سمت خود جلب کرده است و می‌رود تا قدم به قدم با تثبیت حقوق حقه هسته‌ای ایران موانع پیشرفت را هم از سر راه ملت بردارد.
حسن روحانی و دولت‌مردان کنونی کشور تا کنون توانسته‌اند خود را به عنوان مجموعه‌ای منطقی و تعامل‌گرا به جهانیان معرفی کنند و باید در اتخاذ سیاست‌های داخلی و خارجی دقت کنند تا این اعتماد بوجود آمده دچار خدشه نگردد.
هنر دیپلماسی که باید مد نظر دولت یازدهم و بویژه دستگاه دیپلماسی کشور قرار گیرد آن است که دکترین سیاست تقابل را به سیاست تعامل تبدیل کند و از همه پتانسیل موجود و به ویژه حمایت‌های مردمی که از حسن روحانی به عمل می‌آید، استفاده کرده و در برابر افراطیونی که سعی دارند در این مسیر سنگ اندازی کنند، بایستد.
