
مذاکرات هستهای در ژنو و بازتاب بینالمللی آن از نکات بسیار مهم در هفته گذشته بود که با وجود تلاش آژانسهای خبری، هنوز محتوای جامع و کاملی از آن منتشر نشده و تنها به گمانه زنیها خلاصه گردیده است.
این دور از مذاکرات در حالی برگزار شد که ایران تیم جدیدی را از جانب دولتی نو با نگاهی دیگر روانه ژنو کرد و درخواست این تیم دیگر نه بیان دیپلماسی تهاجمی، بلکه رسیدن به راهکاری اصولی بر اساس خواست ملت مد نظر قرار گرفته بود.
اما چیزی که در این میان بسیار مهم است خواست دولتمردان ایرانی برای محرمانه بودن این مذاکرات تا رسیدن سر منزل مقصود بود که حتی جز برخی از سران رده بالای نظام جمهوری اسلامی کسی از بسته پیشنهادی ایران اطلاع ندارد و تندرویان افراطی که سالها بر طبل شعارهای احساسی میکوبیدند سخت در انتظار برملا شدن جزئیات آن هستند.
تیم مذاکره کننده ایران به سرپرستی محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه که عملکرد خوبی را تا کنون به نمایش گذاشته است، در تلاش است تا مفاد امتیازهای داده شده و گرفته شده تا هنگام اجرا، محرمانه باقی مانده و خبری از آن منتشر نشود.
در صحت این مساله که مخالفان داخلی و خارجی برای حل مناقشه هستهای ایران با جامعه بینالملل کم نیستند و آن دسته از اصولگرایانی که در این دور از مذاکرات به بازی گرفته نشدهاند از لزوم نظارت آنها بر مذاکرات سخن میگویند و شفاف سازی را مهم میشمارند و از اینکه کشورهای غربی از این مذاکرات اظهار رضایت کرده اند لب به انتقاد گشودهاند.
حسین شریعتمداری٬ مدیرمسوول و نماینده آیت الله خامنهای در روزنامه کیهان٬ در سرمقاله این روزنامه نوشته است: آنچه با جرات درباره مذاکرات ژنو میتوان گفت این است که حریف امتیاز گرفته و در مقابل هیچ امتیازی نداده است. اگر اینگونه باشدبا پوزش باید پرسید؛ غیر از امتیازاتی که احتمالا به حریف داده و یا قول آن را دادهایم، چه نکته و بخش درخور توجه دیگری هست که باید محرمانه بماند؟
با این شرایط به نظر میرسد آنگونه که تیم دیپلماسی از سنگ اندازی داخلی هراس دارد در اجماع با جامعه بینالملل مشکلی ندارد و تنها همین مساله باعث شده است که از طرفهای مذاکره کننده خواسته است تا جزئیات این مذاکرات محرمانه باقی بماند.
این تاکید تیم مذاکره کننده از جهتی درست و مسبوق به سابقه است، زیرا در انتهای دوران دولت اصلاحات حسن روحانی در مقام دبیر شورای عالی امنیت ملی به توافقاتی در بحث هستهای دست یافته بود با فشار این تندرویان و اصولگرایان حکومتی و با تغییر دولت، یک جانبه مردود اعلام گردید.
اما این نکته نیز قابل تامل است که اگر مردم و آحاد جامعه وقتی به توافقات دست یافته شده آگاه گردند افرادی که سالهاست به اشکال مختلف در راه رسیدن به توافق سنگ اندازی میکردند دیگر نمیتوانند به راحتی منکر این توافقات گردند.
دولت حسن روحانی از مردم ایران خواسته است که به آنها اعتماد کنند و مردم نیز تا کنون به این اعتماد پاسخ مثبت داده است، اما افراطیونی که سالها تحت شعار حق مسلم به هر قیمیتی، این گونه رفتار را بر نتابیده و به دنبال سنگ اندازی در مذاکراتی هستند که حتی بر خلاف دورههای قبل اعضای جامعه بینالمللی با نگاه بسیار خوشبینانه درباره آن سخن میگویند.
با توجه به رویکرد تیم مذاکره کننده و نگاه کشورهای ۱+۵ به نظر میرسد رویکرد محرمانه دو طرف نشان جدیت برای رسیدن به توافق وجود دارد، که در این میان خواستههای جامعه بینالملل کاملا مشخص است، توقف غنی سازی اورانیوم و تعطیلی سایتهایی که در حال غنی سازی اورانیوم هستند و خواسته های ایران هم که از قبل بیان شدهة که همانا داشتن حق غنی سازی و لغو تحریم ها.
خبرگزاری رویترز در گزارشی از مذاکرات ژنو اعلام کرده است در دو روز مذاکره جمهوری اسلامی به طور پنهانی، اطلاعات تازه و جزییات بسیاری از برنامه اتمی خود را در اختیار غرب قرار داده و آمادگی خود را برای توقف فعالیت هایی اعلام کرده است که ممکن است به تولید بمب اتمی منجر شود. در برابر، ایران خواستار توقف فوری تحریم هایی شده است که ادامه گردش اقتصاد ایران را به مخاطره انداخته است.
به نظر میرسد این دور از مذاکرات که دیپلماتهای ایرانی به دلیل هراس از کارشکنی اغیار تاکید بر محرمانه بودن آن دارد مورد توافق طرفین قرار گرفته است به گونهای که نمایندگان کشورهای ۱+۵ بیان کرده اند هیچ گاه تا به این اندازه ایران را مصمم برای حل مناقشه هستهای مشاهده نکردهاند و دورنمای این مذاکرات را برای رسیدن به اجماع خوب توصیف کردهاند.
در صحت این امر که حل این مسئله برای طرفین یک ضرورت شده است و این ضرورت همه طرفها را بر سر میز مذاکره کشانده است شکی وجود ندارد اما آنچه باید مد نظر قرار گیرد خواست مردم ایران است که دیگر از تنش با جامعه جهانی خسته شده و از دولت حسن روحانی میخواهد بر اساس شعارهای انتخاباتیاش که قول داده بود در جهت برطرف کردن این تنشها حرکت کند، عمل نماید.