پیشرفت و موفقیت در امر تحصیل و تاکید بیش از حد بر پراهمیت بودن آن، از یک سو؛ از سوی دیگر، برنامه‌های غلط مراکز آموزشی، زمینه ساز گرایش به اعتیاد به مواد ممنوعه در جوانان ایران شده است. هرچه اهمیت موفقت با کسب نمرات بالا، در امتحانات مدارس و دانشگاه‌ها بالاتر می‌رود، گرایش جوانان به استفاده از داروهای کمکی به خصوص “ریتالین”، جهت بالا بردن تمرکز و کم‌خوابیدن، بیشتر می‌شود. برگزاری امتحانات در روزهای متوالی و یا برگزاری امتحاناتِ متعدد در یک روز و در نتیجه، لزوم کم خوابیدن و همواره هوشیار بودن، بهانه‌ای‌ست برای بالا رفتن مصرف این قرص.
تمایل به اعتیاد
علی‌رغم اثرات سوء و بعضا جبران ناپذیر ریتالین، عدم اطلاع دقیق از اثرات مخرب این قرص که بر اثر مصرف بی‌رویه عارض می‌شود، دسترسی نه‌چندان سخت به آن و همچنین نداشتن برچسبِ “ماده‌ی مخدر”، از عواملی‌ست که تمایل به مصرف آن را در نزد استفاده کنندگان، پایین نیاورده است. هرچند این دارو، ماده‌ی مخدر خوانده نمی‌شود، اما زمینه‌ساز روی آوردن به مصرف مواد مخدر است. بنا به گفته‌ی روان‌شناسان: «هرچند ریتالین، به عنوان یک داروی اعتیادآور شناخته نمی‌شود، اما مصرف ریتالین وابستگی به مواد مخدر و محرک را به ارمغان می‌آورد و ناخودآگاه، مصرف کنندگان را به یک سمت دیگر می‌کشاند، که این تمایل در مرحله اول با بدن‌درد و ضعف جسمانی بارز می‌شود».
علوم ریتالین
“مصطفی فروتن”، “روان شناس”، در این زمینه و طی مصاحبه‌ای با “ایلنا” گفته‌است: «در سال‌های اخیر، به عنوان ارتقای سطح تحصیلی و میزان مطالعه، شاهد افزایش گرایش دانش‌آموزان و دانشجویان به این دارو هستیم».
وی همچنین گفته: «در چند دوره‌ی اخیر، علاوه بر شدت گرفتن گرایش جوانان به ریتالین، شاهد کاهش سریع سن مصرف کنندگان ریتالین در بین جوانان هستیم. به طوری که این گرایش‌ها، از مقاطع کارشناسی در دانشگاه‌ها، به مقاطع دبیرستان و حتی راهنمایی کشیده شده است».
کنکور ریتالینی
این روان شناس، در مورد دوره‌ی افزایش آمار مصرف این قرص، چنین گفت: «براساس گزارش‌های عینیِ به عمل آمده از داروخانه‌های مجاور خوابگاه دانشجویان، مصرف ریتالین با مناسبت‌های موضوعی، نظیر فصل امتحانات و کنکور، به نوعی ارتباط مستقیم دارد و تا ۵۰ درصد مصرف این دارو را افزایش می‌دهد».
وی ادامه داد: «بر اساس همین تحقیق‌ها، از هر ۱۰ دانشجو، ۶ تن از آنان سابقه مصرف ریتالین را دارند که این آمار با توجه به اثر وابستگی به مواد مخدر، خطرناک است».
ریتالین خطرناک است
مصطفی فروتن، با بیان این مطلب که: «کارآیی این دارو به جهت درمان افسردگی است و به خاطر ترکیباتی که دارد معمولا برای درمان افراد درخود‌مانده، افسرده‌ها و کودکان بیش‌فعال مورد استفاده قرار می‌گیرد»، در مورد زیرساخت‌های این دارو گفت: «زیر ساخت‌های این دارو، اشتراک‌هایی با داروهای محرکی همچون کوکائین، حشیش و اکستازی دارد. لذا مصرف نادرست و بدون تجویز پزشک متخصص، اثرات بدی را بر روی فرد خواهد اشت».
یک دکتر داروساز نیز با بیان این مطلب که «شکی نیست ریتالین قابلیت جلوگیری از خواب آلودگی را دارد، اما مصرف غیرمنطقی آن عوارض زیادی را برای فرد در پی خواهد داشت»، در مورد اثرات مخرب این دارو گفت: «آسیب به دستگاه مرکزی اعصاب، بروز سردرد، کم تحملی و بی‌قراری، بی‌اشتهایی، تهوع و همچنین عوارض قلبی عروقی همچون ایجاد تغییر در ریتم طبیعی قلب و تعداد ضربان آن و نیز افزایش فشار خون، از جمله مضراتی است که در صورت مصرف سوء ریتالین، می‌تواند جان مصرف کننده را تهدید کند».
تقلب ریتالینی
اما خطرناک‌تر از عوارضِ مختصِ ریتالین، بازار داغ داروهای تقلبی است که احتمال خطر را دو چندان می‌کند. چرا که ریتالین، دارویی‌ست که تنها با تجویز پزشک، آن هم به تعداد محدود ارائه می‌شود. همچنین توزیع آن، تنها مختص به برخی داروخانه‌های خاص است. “دکتر حاجی میری” نیز در این زمینه گفته: «از آنجا که ریتالین در داروخانه‌های خاص و براساس ضوابط ویژه‌ای به بیماران ارائه می‌شود، لذا بحث بازار سیاه و داروهای تقلبی در این میان قدرت می‌یابد. افراد و به ویژه دانشجویان باید توجه داشته باشند که احتمال تقلبی بودن ریتالین توزیع شده در بسیاری از مراکزی که به صورت غیرقانونی فعالیت می‌کنند، وجود دارد».
