اوپک در گزارش ماهانه خود که عصر جمعه، ۲۰ اردیبهشت‌ماه، منتشر شد،ضمن اعلام این خبر که تولید نفت ایران طبق ارزیابی منابع ثانویه (مرکز تحقیقات اوپک) در ماه آوریل روزانه دو میلیون و ۶۹۵ هزار بشکه بوده که نسبت به ماه قبل آن روزانه ۹۷۰۰ بشکه افزایش یافته است، اعلام کردایران به پنجمین جایگاه تولیدکنندگان بزرگ نفت این سازمان سقوط کرده است،
اما وزارت نفت ایران در آمار خود برای ماه مارس این رقم را سه میلیون و ۷۰۵ هزار بشکه عنوان کرده که با آمار خود اوپک در همان ماه بیش از یک میلیون بشکه اختلاف دارد.
آمارهای متناقض در حوزه نفتی ایران
در گزارش این ماه اوپک بر اساس منابع اولیه یعنی آماری که وزارت نفت ایران درباره تولید نفت مستقیما به این سازمان ارائه می‌کند، جلو رقم تولید روزانه نفت ایران برای ماه آوریل «سه نقطه» گذاشته شده که به معنی امتناع ایران از دادن آمار رسمی تولید نفت برای ماه گذشته است.
پس از انتشار این گزارش، رستم قاسمی، وزیر نفت ایران روز گذشته سقوط این کشور به جایگاه پنجم تولیدکننده‌های نفت اوپک را رد کرده و گفته است که ایران «از نظر ظرفیت تولید» همچنان دومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک پس از عربستان سعودی است.
قاسمی در حالی گزارش اوپک را رد کرد که مشخصا به میزان «تولید واقعی» نفت ایران اشاره نکرد.
گفتنی است مقامات نفتی ایران ماه‌هاست که از اعلام رقم دقیق تولید نفت کشور امتناع می‌کنند و تنها به «ظرفیت تولید» نفت ایران اشاره می‌کنند.
گزارش‌های رسمی ایران به اوپک نیز با گزارش مرکز تحقیقات این سازمان اختلاف قابل توجهی دارد. برای نمونه، بر اساس گزارش۲۰ اردیبهشت اوپک، ایران برای ماه مارس که تقریبا معادل ماه فروردین است، تولید روزانه نفت خود را سه میلیون و ۷۰۵ هزار بشکه اعلام کرده است، در حالی که مرکز تحقیقات اوپک تولید نفت ایران برای این ماه را دو میلیون و ۶۸۵ هزار بشکه اعلام کرده بود.
مقامات نفتی ایران همچنین در گفت و گو با رسانه‌های ایران رقم «ظرفیت تولید نفت» کشور را حتی بالای چهار میلیون بشکه عنوان می‌کنند.
از سوی دیگر علیرضا نیکزاد رهبر، سخنگوی وزارت نفت ایران، روز ۲۸ فروردین ماه اعلام کرد: «ظرفیت کنونی تولید نفت خام ایران چهار میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه در روز است».
ایران در سال ۲۰۱۱ روزانه سه میلیون و ۶۲۸ هزار بشکه تولید نفت داشت که در سال ۲۰۱۲ به دو میلیون و ۹۷۳ هزار بشکه کاهش یافت.
در بخش دیگری از گزارش اوپک آمده است که تولید کل ۱۲ کشور عضو اوپک طی ماه گذشته بیش از ۲۷۷ هزار بشکه در روز افزایش یافته و به رقم ۳۰ میلیون و ۴۵۹ هزار بشکه رسیده است که بیشتر به خاطر افزایش تولید عربستان و عراق بوده است.
عربستان با ۹ میلیون و ۲۷۰ هزار بشکه، عراق با ۳ میلیون و ۱۳۹ هزار، کویت با ۲ میلیون و ۷۸۴ هزار، همچنین امارات با دو میلیون و ۷۱۰ هزار بشکه به ترتیب بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت اوپک در ماه آوریل بوده‌اند.
اوپک می‌گوید که میانگین قیمت هر بشکه نفت اوپک در ماه گذشته با ۵ دلار و ۳۹ سنت کاهش نسبت به ماه قبل آن، به ۱۰۱ دلار و ۵ سنت رسیده است.
در حوزه پارس جنوبی، ایران بازنده، قطر برنده
امضای قرارداد طرح توسعه لایه نفتی پارس جنوبی سال جاری وارد به دهمین سال اجرایی خود می شود و با وجود گذشته نزدیک به یک دهه از امضای قرارداد توسعه، هنوز امکان تولید و انتقال حتی یک بشکه نفت خام از این میدان مشترک وجود ندارد.
از سوی دیگر مسئولان شرکت نفت و گاز پارس در حاشیه برگزاری هجدهمین نمایشگاه نفت از پایان عملیات حفاری ٧ حلقه چاه لایه نفتی پارس جنوبی خبر داده و تاکید کردند: تولید نفت از این لایه به زودی آغاز می شود.
هر چند این چاه‌ها در خلیج فارس حفاری شده اند اما در شرایط فعلی ساخت و راه اندازی تنها سکوی در دست ساخت این میدان نفتی از پیشرفت اجرایی لازم برخوردار نبوده و تاکنون هیچگونه برنامه زمان بندی برای نصب و راه اندازی این سکوی دریایی در خلیج فارس توسط شرکت ملی نفت اعلام نشده است.
تاخیرهای چندین و چند ساله در توسعه و آغاز تولید نفت در لایه نفتی پارس جنوبی هم سال گذشته واکنش سازمان بازرسی کل کشور را هم به همراه داشت.
این سازمان نظارتی تیر ماه سال گذشته با انتشار گزارشی با یادآوری اینکه براساس بررسی انجام شده، صرفا چاه‌های مربوط به بلوک A در میدان حفاری شده و در بلوک C که نزدیک مرز است، هیچ چاه تولیدی حفاری نشده است، تاکید کرده بود: برای خرید یا ساخت سکو، تاسیسات سرچاهی، پالایشگاه و ساخت واحد فروش و ذخیره شناور (FPSO) نیز اقدام موثری انجام نشده است و پیشرفت طرح مجموعا کمتر از ۵۰ درصد است.
سازمان بازرسی یکی از مهمترین دلایل تاخیر در توسعه این لایه نفتی را ضعف پیمانکار و وجود اختلاف بین شرکت نفت و گاز پارس و شرکت‌های پترو ایران و نیکو، مدیریت شرکت ملی نفت ایران عنوان کرده است.
این در حالی است که قطر به عنوان شریک گازی ایران در پارس جنوبی اخیرا جشن استخراج یک میلیارد بشکه نفت از میدان الشاهین (مشترک با لایه نفتی پارس جنوبی) را برگزار می‌کند تا همزمان با صفر ماندن تولید نفت ایران از این میدان مشترک، ظرفیت تولید نفت خود را به بیش از ۷۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد.
تصویب قانون جدید در نتیجه استیصال دولت
برای نخستین بار در حاکمیت جمهوری اسلامی، قراردادهای شبه مشارکت در تولید به شرکت‌های هندی برای توسعه بعضی میادین نفت ایران در خلیج‌فارس پیشنهاد شده است.
قراردادهای مشارکت در تولید نفت و گاز با فرض مشارکت شرکت توسعه‌دهنده مخزن در قانون اساسی ممنوع است، اما در قانون جدید وزارت نفت که سال گذشته به تصویب مجلس و تایید شورای نگهبان رسید، به وزارت نفت اجازه داده شد، طراحی الگوهای جدید قراردادی از جمله مشارکت با پیمانکاران داخلی و خارجی بدون انتقال مالکیت نفت موجود در مخازن و رعایت قواعد «تولید صیانت شده» را در دستور کار قرار دهد.
بر اساس گزارش خبرگزاری فارس، صنعت نفت ایران به خصوص در حوزه توسعه میادین مشترک با همسایگان نیاز قابل توجهی به جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی دارد. از سوی دیگر مقامات وزارت نفت از جمله «مسعود هاشمیان »، قائم‌مقام معاون بین‌الملل وزیر نفت معتقدند ظرفیت جذب سرمایه‌گذاری قراردادهای بیع متقابل برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی به پایان رسیده است.
گفتنی است با وجود اینکه تعداد قابل توجهی از میادین نفت و گاز ایران از جمله فازهای اولیه پارس جنوبی به وسیله همین قراردادهای بیع متقابل توسعه یافته‌اند، اما این قراردادها منتقدان جدی دارد که معتقدند قراردادهای بیع متقابل به اهداف خود از جمله انتقال تکنولوژی نفت نرسیده‌اند و از همه مهمتر دراین نوع قراردادها به دلیل آنکه رقم مشخصی از عایدات تولید (و نه نفت تولید شده) به پیمانکار می‌رسد، تلاش پیمانکار برای تولید هر چه بیشتر نفت از میادین در کوتاه‌‌ترین زمان ممکن، «تولید صیانتی» لحاظ نشده و بخش بزرگی از ذخایر در جای میادین از دست می‌رود.
