ثبت نام از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری دیروز آغاز شد و همزمان عکس‌هایی از برخی نامزدها به همراه همسرانشان منتشر شد. گویی حضور این زنان پس از گذشت چهار سال از انتخابات ۸۸ که زهرا رهنورد در کنار همسرش میرحسین موسوی حضوری فعال در میتینگ‌ها و کمپین انتخاباتی داشت، به روشی برای تبلیغات انتخاباتی تبدیل شده است. با این که آقای عارف و قالیباف در روز اول ثبت نام نامزدها در ساختمان وزارت کشور حاضر نشده‌اند، به نظر می‌رسد هردو آنها بنا دارند بسیار جدی کارزار تبلیغاتی خود را پیگیری کنند. آیا حضور همسران نامزدها کنار آنها نوعی تبلیغ برای نامزد مربوطه محسوب می‌شود و می‌تواند معیاری برای انتخاب رئیس جمهور باشد؟
در بیشتر کشورهای دنیا، همسر رئیس جمهور یا نخست وزیر نقش مهمی در عرصه سیاست ایفا می کنند. همسران شخص سیاسی اول معمولاً در کنار همسرانشان به شهرهای دیگر سفر می‌کنند و میتینگ‌های انتخاباتی جداگانه‌ای هم برگزار می‌کنند. در طول ریاست جمهوری یا نخست وزیری سیاستمدارانی که معمولاً مرد هستند، به کارهای اجتماعی یا سیاسی می‌پردازند. برخی هم مثل همسر بیل کلینتون بعد از این که دوران ریاست جمهوری همسرشان پایان میابد، خود بطور جدی وارد عرصه سیاست می‌شوند و هم به جایگاه‌های بالای مدیریت کشور می‌رسند. در ایران اما جز همسر میرحسین موسوی شاهد حضور فعال سیاسی همسران روسای جمهوری اسلامی نبوده‌ایم.
چهار سال پیش همین روزها و تنها چندی بعد از انتشار گسترده عکس‌های میرحسین موسوی و زهرا رهنورد دست در دست هم، محمود احمدی‌نژاد با همسرش در مراسمی حاضر شد. با این که هم زهرا رهنود و هم اعظم فرحی از پوشش چادر استفاده می‌کنند، یکی با روسری رنگی و گلی در دست و دیگری تمام سیاه‌پوش نمادی از تفاوت نگاه این دو نامزد انتخاباتی نسبت به آزادی‌های فردی و اجتماعی شده بودند.
زهرا رهنورد که بیش از ۸۰۰ روز در حصر خانگیست، بر خلاف دوران نخست وزیری همسرش، خود به مهره‌ای نقش‌آفرین و حیاتی در سرگذشت سیاسی چهار سال اخیر تبدیل شده است و به او لقب بانوی سبز داده اند. همسر مهدی کروبی اما با این که خود سابقه طولانی در فعالیت سیاسی دارد، به این درجه از اهمیت در جنبش سبز نرسید. این تجربه نشان می‌دهد همسران این دولتمردان تنها وقتی شخصیتی مستقل و تأثیر گذار قلمداد می‌شوند که جدای نسبت خانوادگی با بازیگر نقش اول، خود نیز عاملیت داشته باشند.
با این همه طرز لباس پوشیدن و رفتار و گفتار همسران نامزدها شاید بتواند برای مخاطبان نشانه‌ای از تفکر کسی باشد که می‌خواهد ریاست جمهوری را بر عهده بگیرد. طبیعتاً در کشوری که از جمله مردسالارترین کشورها خوانده می‌شود و شکاف جنیستی در آن بالاست، پوشش، تحصیلات و نوع رفتار و گفتار همسر یک مرد می‌تواند نشانه‌ای باشد از تفکر آن مرد در مورد زنان جامعه‌اش و کشورش، کسانی که همچنان جنس دوم خوانده می‌شوند. شاید هم بتوان همین را معیار قرار داد و سیاست‌ها و قوانینی را که در دوره ریاست جمهوری اش تصویب و اجرا می‌شود حدس زد. از آنجا که تمام مردان – تقریباً – یک نوع لباس می‌پوشند، پوشش این زن می‌تواند نشانه‌ای از میزان اهمیت و نقش دین – به تعبیر جمهوری اسلامی – در زندگی شخصی و نهایتاً دیدگاه سیاسی همسرش باشد.
تنها یک روز از آغاز ثبت نام نامزدهای ریاست جمهوری می‌گذرد و تا بحال هیچ زنی ثبت نام نکرده است. باید صبر کرد و دید این بار زنی هم به جمع نامزدها می پیوندد یا خیر، نامزدهای انتخاباتی مورد تأیید صلاحیت شورای نگهبان که هستند و همسران نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری که هستند و چه می‌کنند. باید امیدوار بود که از این زنان که قرار است در کنار همسرانشان در انتخابات تلاش کنند، تنها به عنوان عروسک‌هایی تبلیغاتی استفاده نشود و نقشی جز حضوری تصویری و بی‌صدا هم ایفا کنند.
