در پی سیاست های بانک مرکزی و دولت در قبال وضعیت فعلی ارز و نوسانات شدید قیمت در بازار و همچنین تأثیرات منفی این نوع سیاست گذاری ها، انتقادات بسیاری مطرح شده و هشدارها نشان از آینده ای تاریکتر از پیش دارد. گرچه معضل نرخ ارز در کشور به یک بیماری مزمن اقتصادی بدل گشته، اما گویی در میان مدیران و سیاستگذاران نیز طبیب حاذقی برای درمان آن وجود ندارد.
اگر تحریم ها را طبق گفته دولتمردان ایران بی تأثیر فرض کنیم، این سوال مطرح می شود که دلیل این همه سردرگمی درسیاست های پولی و ارزی دولت چیست؟
به گزارش سایت اصولگرای تابناک، این روز‌ها بازار تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری ارزی داغ است و راه‌اندازی بورس ارز و تأیید افزایش نرخ ارز مرجع تا اینجا آخرین تصمیمات دولت را در این خصوص تشکیل می‌دهد. این در حالی است که نوعی سردرگمی در همه این سیاست‌ها، ابهامات و انتقادات فراوانی به همراه داشته است.
این گزارش با انتقاد از سیاست های مالی و ارزی بانک مرکزی و دولت محمود احمدی نژاد می نویسد: “پس از گذشت چندی از تلاطم‌ها در بازار ارز و سیاستهای ارزی دولت، اکنون انتقادات از این سیاست‌ها همچنان ادامه دارد. در حالی که نوعی چندگانگی و سردرگمی در رفتار دولت درباره سیاست‌ها ارزی کشور دیده می‌شود، این امر منجر به آن شده است که اعتماد کلی به سیاستهای دولت و بانک مرکزی در این زمینه کمرنگ شود.”
بنابر این گزارش ابراهیم نکو، نماینده مردم رباط کریم در مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از راه‌اندازی بورس ارز معتقد است: “برای راه‌اندازی بازار بورس ارز باید کار کارشناسی دقیقی صورت بگیرد تا فردا پشیمانی در پی نداشته باشد. این بورس نمی‌تواند بازار ارز را ساماندهی کند. هدف وزیر اقتصاد از راه‌اندازی این بورس ارز مشخص نیست.”
تابناک همچنین در گزارش خود با اشاره به اظهارات ایرج ندیمی نماینده مردم سیاهکل و لاهیجان، از قول وی می نویسد: “دولت باید توضیح دهد که برای ایجاد این بورس چه هدفی دارد. این طرح مبهم است. در ارتباط با راه‌اندازی بورس ارز، نخستین و مهمترین پرسشی که داریم این است که این کار چه تأثیری بر اقتصاد دارد؟ آیا هدف عرضه محض ارز است یا اینکه نوعی دور زدن صرافی‌هاست؟”
وی همچنین اشاره کرده است که بانک مرکزی مرجع جمع‌آوری ارز است و باید از اهداف این طرح بگوید و توضیح دهد که آیا با راه‌اندازی این بورس، دنبال درآمد است و می‌خواهد این درآمد را صرف چه اموری کند و آیا این طرح در کنترل گرانی‌ها کارآمد خواهد بود یا خود، سرآغاز گرانی خواهد شد؟
از سوی دیگر نیز ارسلان فتحی‌پور، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با انتقاد از سیاستهای ارزی دولت بار دیگر مخالفت خود را با تک نرخی و گران شدن ارز مرجع اعلام کرد.
وی گفته است: “آیا این منطقی است که در اوضاع کنونی دولت با قیمت‌های ۲۰۰۰ و ۳۰۰۰ تومان بخواهد ارز را تک نرخی کند؟! با گرانی ارز در شرایط کنونی، بهای کالاهای اساسی مثل گوشت و مرغ در بازار چند برابر افزایش و قدرت خرید مردم کاهش خواهد یافت.”
این گزارش در ادامه می افزاید: “این انتقادات همگی نشان دهنده آن است که سیاست‌گذاری و تصمیم سازی دولت در حوزه ارز این روز‌ها دچار یک نوع از تعجیل و سردرگمی است. اجبار دولت برای کنترل وضعیت ارزی کشور، موجب شده است که اقدامات مبهم و چند پهلویی در این راستا انجام دهد که در اوضاع کنونی، می‌تواند موجب آشفته‌تر شدن بازار و نگرانی واردکنندگان و صادرکنندگان و به طور کلی فعالان اقتصادی باشد.”
این انتقادات در حالی از سوی منتقدان دولت منتشر می گردد که به گزارش ایرنا طرحی به منظور تسهیل بازار ارز در جلسه مشترک رییس کل بانک مرکزی و وزرای صنعت، کشاورزی، امور اقتصادی و جمعی از نمایندگان مجلس تصویب شده که با اجرای آن بازار به تعادل می رسد.
بنابر این گزارش در نشست مذکور پس از بحث و بررسی طرح مزبور، مقرر گردید کمیته ای متشکل از بانک مرکزی، بورس، گمرک و وزارت صنعت، معدن و تجارت تشکیل شده تا بر روند معاملات ارزی در بورس نظارت کنند.
بر اساس طرح مزبور بانک مرکزی موظف است در کنار صادرکنندگان غیرنفتی و سایر عرضه کنندگان ارز در بورس، نسبت به عرضه ارز در نرخ بازار بورس اقدام کند، تا شکاف احتمالی بین میزان عرضه و تقاضا را پوشش دهد.
ایرنا در گزارش خود یادآور شد که به باور کارشناسان اقتصادی اجرای طرح مزبور موجب از بین رفتن رانت در بازار ارز و جلوگیری از فساد و ویژه خواری در این بخش خواهد گردید.
اما از سوی دیگر صمد حسن زاده رییس خانه صنعت و معدن آذربایجان شرقی معتقد است: “افزایش قیمت ارز، واحدهای تولیدی را در تهیه مواد اولیه با مشکل مواجه خواهد کرد.”
وی با اشاره به اینکه با این شرایط طرح های توسعه این واحدها هم متوقف خواهد شد، می گوید: “این تصمیم مغایر با سیاست های حمایتی دولت از بخش تولید در سال حمایت از تولید ملی است و این در حالی است که هنوز میزان افزایش قیمت دلار مشخص نشده، قطعات وارداتی گران شده است.”
همچنین سایت بازتاب نیز در انتقاد از سیاست ها و مدیریت ضعیف بانک مرکزی می نویسد: ” این بانک به عنوان متولی سیاستهای پولی از جمله تأثیرگذارترین و مهمترین نهادهای اقتصادی است که دور شدن از تصمیم گیریهای کارشناسی و علمی متناسب با شرایط اقتصادی و افتادن در دام اطاعت بی چون چرا از دولت، بزرگترین آفت این نهاد اقتصادی به شمار می رود. نقطه ضعف عمده‌ای که طی چندسال اخیر شدیداً گریبان بانک مرکزی را گرفته و اقتصاد کشور را متأثر کرده است. اولین و مهمترین نتیجه این ضعف بزرگ کاهش بی سابقه ارزش پول ملی خصوصاً طی یکی دوسال اخیراست.”
پیشتر از این نیز خبرگزاری مجلس شورای اسلامی ضمن هشدار به سیاست های مالی کشور، از قول جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه نوشت : “تغییر نظام ارزی کشور از حالت مدیریت شناور به سمت نظام ارزی چند نرخی، فساد مالی و اقتصادی را به همراه خواهد داشت.”
