در پی افزایش نابسامانی اقتصادی در بخش کشاورزی، ناظران این بخش نسبت به رویکرد روزافزون کشاورزان به کاشت زعفران هشدار داده اند.
به گزارش سایت تابناک، با توجه به اینکه بیشتر تولید کنندگان ایرانی، هیچ تجربه‌ای برای بازاریابی محصول زعفران خود ندارند، مطمئناً افزایش تولید و عرضه این محصول در سال‌های آتی بدون ورود به بازارهای جدید و عدم افزایش تقاضا، بازار را اشباع کرده و قیمت زعفران افت محسوسی خواهد داشت. نتیجه بی‌تدبیری امروز و نبود مدیریت یکپارچه در بخش تولید و تجارت زعفران، بی‌گمان بازار این محصول را با بحران روبه‌رو خواهد کرد.
این گزارش با اشاره به مشکلات کشاورزان در تأمین آب کافی برای کشت محصولات خود و مزیت زعفران در مصرف کم آب می نویسد: ” نگاهی به روند تغییرات سطح زیر کشت زعفران در سال‌های اخیر، نشان می‌دهد کشت این محصول به شدت افزایش یافته است، به گونه‌ای که در سی سال گذشته، سطح زیر کشت این محصول، از ۴.۲۵ هکتار در سال ۶۰ به ۷۰ هزار هکتار در سال ۹۰ رسیده که نشان از رشد ۱۶.۵ برابری آن دارد. مزیت‌های نسبی کاشت زعفران نسبت به دیگر محصولات در بسیاری از مناطق، سبب توجه کشاورزان به این محصول شده و نیاز به آب کم، تطابق با شرایط خرده مالکی و وجود نیروی کار در فصل برداشت محصول از جمله مزایای نسبی است. تحقیقات نشان می‌دهد، بین افزایش سطح زیر کشت زعفران و همین طور میزان وابستگی درآمد سالانه کشاورزان با کم‌آبی رابطه معناداری هست، به گونه‌ای که با کاهش بارندگی و منابع آب مناطق جنوبی خراسان در سال‌های اخیر، کشاورزان این مناطق به کشت زعفران اقبال بیشتری نسبت به محصولات دیگر نشان داده‌اند. در بسیاری از این مناطق درآمدهای حاصل از فروش زعفران، نقش اساسی در تأمین زندگی مردم منطقه دارد.”
در حالی که بخش های بزرگی از کشور از کم آبی رنج می برد و کشاورزان علی رغم پی گیری های بسیار هنوز با این مشکل روبرو هستند راهکاری همچون جای گزین کردن محصول زعفران به جای دیگر محصولات یکی از گزینه های پیش روی آنها خواهد بود.
با توجه به خصوصیات منحصر به فرد این محصول و نیاز آن به شرایط خاص آب و هوایی و همچنین داشتن تجربه در مورد کاشت، داشت و برداشت، ورود دیگر کشاورزان به این عرصه در مناطقی متفاوت از نظر اقلیمی، معضلات بسیاری را به همراه خواهد داشت که از هم اکنون برخی از صاحبنظران و کارشناسان ضمن هشدار در خصوص پیامدهای آن، نبود سیاست های پایدار عملی و همچنین عدم مدیریت کارشناسانه و متعهد در بخش کشاورزی را عمده دلیل این رویکرد می دانند.
گسترش تولید زعفران در میان بهره‌برداران جدید که تجربه این رشته را ندارند و با نحوه کشت درست و اصولی زعفران بیگانه‌اند، بهره‌وری تولید این محصول را با مشکلاتی روبه‌رو کرده، به گونه‌ای که هم‌اکنون کارشناسان مهمترین مشکل تولید زعفران را عملکرد پایین زعفران در کشور می‌دانند.
بنا بر این گزارش، توجه روزافزون کشاورزان کشور به این محصول پر سود که محدود به استان خراسان نمی‌شود، و بی‌توجهی کار‌شناسی مدیریت تولید، تجارت و صنایع تبدیلی کشاورزی، می تواند فرصت‌های توسعه این محصول را به چالشی جدی بدل کند.
این گزارش می افزاید به رغم سهم ۹۶ درصدی ایران در تولید جهانی زعفران، سهم اندکی از تجارت آن نصیب ایران می‌شود. اسپانیا با حدود ۲۰ تن تولید و ۱۵۰ تن صادرات در سال، سهم عمده‌ای از تجارت زعفران را از آن خود کرده است. ایران زعفران خود را به کشورهای واسطه می‌فرستد تا این کشور‌ها، کار بازاریابی را در کشورهای هدف انجام دهند و سود سرشار حاصل از این دلالی را نصیب خود کنند. مهمترین کشورهایی که زعفران ایران را بازصادرات می‌کند، اسپانیا و امارات متحده عربی هستند.
به رغم گزارشات منتشر شده در خصوص بازار این محصول، متوسط وضعیت عملکرد تولید زعفران ایران در هجده سال مانده به سال ۸۹، برابر با ۳۲/۴ کیلوگرم در هر هکتار و مجموع تولید ۲۳۹ تن در سال ۱۳۸۹ بوده که در برنامه ملی زعفران هدف‌گذاری شده عملکرد تا سال ۱۴۰۰ به ۷ کیلوگرم در هر هکتار و مجموع تولید به ۵۰۰ تن برسد؛ اما عملاً شرایط تولید به گونه‌ای است که رشد محسوسی در عملکرد این محصول در سال‌های اخیر دیده نشده است.
